Tổ chức bản thảo:

ĐÀO MINH HIỆP

ĐỖ Đ̀NH TÂY

LÊ THANH HỘI

HUỲNH VĂN QUỐC

HUỲNH THẠCH THẢO

NGUYỄN PHỤNG KỲ

 

--------------

Lời nhà xuất bản

 

Chúng ta đă từng biết đến những cuốn nhật kư chiến trường mà tên tuổi của các tác giả đă khá quen thuộc với bạn đọc cả nước, có người thậm chí tiếng tăm c̣n vượt ra khỏi tầm quốc gia, như Chu Cẩm Phong, Đặng Thùy Trâm, Nguyễn Văn Thạc. Đây là những con người anh dũng, khi Tổ quốc cần họ sẵn sàng hiến dâng cả máu xương ḿnh và hy sinh anh dũng v́ sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà.

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia xin giới thiệu cùng bạn đọc thêm một tập nhật kư nữa – Nhật kư Trần Mộng Thành. Khác với những tác giả của những tập nhật kư trên, Trần Mộng Thành sinh ra và lớn lên ở miền đất Phú Yên, giác ngộ cách mạng, tham gia chiến đấu và hy sinh ngay trên mảnh đất miền Trung quê hương ḿnh. Năm tuổi anh đă mồ côi cha, chín tuổi mồ côi  mẹ, người mẹ thân yêu v́ đau buồn mà lâm bệnh cũng qua đời sau một trận càn của giặc Pháp vào làng. 14 tuổi anh đă phải nghỉ học, kiến thức dở dang, chỉ vừa hết bậc tiểu học bây giờ. Cảnh nước mất, nhà tan đó, cộng với ách ḱm kẹp tàn ác của Mỹ – Ngụy trong thời kỳ chúng thực hiện luật 10/59 cứ ám ảnh và đeo bám anh, thôi thúc anh phải t́m ra lối thoát. Vừa tṛn 16 tuổi, Trần Mộng Thành đă lên rừng, nhảy núi theo cách mạng, sống và chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Anh đă hy sinh anh dũng khi vừa bước qua tuổi 24.

Nhật kư Trần Mộng Thành bao gồm 115 đoạn, gần như đoạn nào cũng có tiêu đề riêng, kể cả văn xuôi và văn vần, viết đứt quăng ṛng ră  trong 12 năm (1957-1969) anh sống và chiến đấu trên mảnh đất Phú Yên, Khánh Hoà, và kết thúc chừng hai tháng trước ngày anh ngă xuống. Ở đó, qua từng ḍng, từng chữ thật sự sống động và chân thực anh để lại, chúng ta cảm nhận được từng bước tiến bộ trong nhận thức của Trần Mộng Thành về con đường ḿnh đă chọn, về lư tưởng mà anh và cả dân tộc đang theo đuổi, với niềm tin tuyệt đối vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng miền Nam. Anh viết và suy ngẫm về cuộc sống thường nhật quanh anh, về đồng đội và nhân dân, về núi rừng hùng vĩ thân thương ngày đêm che chở cho người chiến sĩ. Đọc những ḍng nhật kư của anh, ta thấy hiện hữu một cuộc sống cực kỳ gian khổ, ác liệt mà các chiến sĩ và người dân sở tại đă phải trải qua hàng ngày, lư giải tại sao càng bị đàn áp dă man, đồng bào quê hương anh càng một ḷng thủy chung đi theo cách mạng; một cuộc sống mà cơm không mấy khi đủ ăn, nước không mấy khi đủ uống, áo quần chẳng bao giờ được tươm tất, luôn đối đầu với bệnh tật, thương tật, suy nhược cơ thể, luôn trong t́nh trạng bị địch bao vây, phải chạy giặc, chạy càn để thoát vây, cơ quan nhiều lần bị cháy trụi v́ bom thù, mất liên lạc với đồng đội, lang thang đói khát trong rừng thẳm... Bản thân anh đă từng bị bạo bệnh gần như mù cả đôi mắt sau cả nửa tháng trời ẩn náu trong rừng, ăn toàn rau rịa, môn dóc cầm hơi cho đến khi anh em t́m thấy và đưa về.  Anh viết về t́nh cảm ruột thịt, nỗi nhớ thương cha mẹ, anh chị em, về t́nh cảm bạn bè chân thành và cảm động, về t́nh yêu lứa đôi thủa ban đầu mà ở đó mộng nhiều hơn thực. Anh c̣n viết về những nỗi buồn và suy tư của anh khi đối mặt với những hiện tượng tiêu cực - thói ích kỷ và cục bộ địa phương, tác phong thiếu tề chỉnh, coi thường chiến sĩ của một vị lănh đạo đơn vị, về thói đam mê vật chất và thích một cuộc sống an nhàn của một người bạn thân mà coi rẻ cả t́nh cảm bạn bè, mà theo anh, cái đó có là ǵ đâu bên cạnh lư tưởng cách mạng mà các anh đang theo đuổi.

Và hơn hết, anh viết về cuộc chiến đấu chống Mỹ và bọn tay sai của đồng bào và đồng đội mà anh là người trong cuộc, về sự trưởng thành của anh theo từng năm tháng của cuộc chiến đấu ấy. Anh đầy nhiệt huyết và chân thành trong “Đơn xin vào Đoàn” (1964), chững chạc và sâu sắc trong “Đơn xin vào Đảng” (1967), mưu trí, lanh lợi và rút ra được nhiều kinh nghiệm quư giá sau mỗi lần đụng độ với quân thù. Anh viết, “đứng trước nhiệm vụ nặng nề đầy gian nguy nhưng không kém phần quang vinh, sự nhiệt t́nh và phấn đấu sẽ là cái thước đo giữa con đường tiến bộ và thoái bộ của ḿnh – hai con đường ḿnh sẽ chọn con đường nào xán lạn cho thế hệ trẻ? Dĩ nhiên là phấn đấu vượt qua, cống hiến đời ḿnh cho sự nghiệp cao cả của dân tộc”; “mỗi đồng chí sẵn sàng chuẩn bị cho ḿnh một cái chết để hiến dâng cho Tổ quốc trong giờ phút cuối cùng vinh quang nhất đời ḿnh”. Anh viết về trận chiến không cân sức với quân thù: “500 quân (Nam Triều Tiên) vây chặt một tiểu đội chiến sĩ giải phóng, ba lớp ṿng vây, mỗi thằng cách nhau 5 thước”, “trận chiến đấu với quân giặc đông gấp 50 lần, cái chết của chúng tôi tưởng chừng đă đến tận gáy, quần lộn với chúng suốt một ngày, cách nhau 2-3 mét, dẫm qua dấu giày của chúng mà đi, vượt qua ṿng vây dày đặc mà tiêu diệt chúng, bảo vệ đồng đội”.

Người chiến sĩ, trong một cánh rừng tạm trú quân đón tin Bác Hồ từ trần trong niềm đau thương vô hạn. Anh nghẹn ngào:

Bác ơi giữa bóng đêm dài

Ngập ngừng lệ cứ lăn dài đôi mi

Trong đau thương, anh thầm hứa với Bác, “gạt đau thương vượt lên phía trước, diệt quân thù giải phóng miền Nam để vui ḷng Bác nơi chín suối”. Đúng là ngay trong chiến trường ác liệt, anh đă tự thấy ḿnh phải biết “biến đau thương thành hành động cách mạng”.

Chúng tôi cũng đưa vào tập nhật kư này hai bài viết của các nhà văn Đào Minh Hiệp – Huỳnh Văn Quốc và tác giả Lê Thanh Hội kể về quá tŕnh tiếp cận với cuốn nhật kư này và các nhân chứng sống đă từng một thời đồng cam cộng khổ, chiến đấu cùng liệt sỹ Trần Mộng Thành, để bạn đọc hiểu kỹ hơn về cuộc đời anh, những điều mà anh không đề cập đến trong tập nhật kư này, cũng như những cảm nhận chân thực của họ về anh.

Hy vọng rằng, qua từng trang nhật kư nóng bỏng kư ức chiến trường của liệt sỹ Trần Mộng Thành (tên thật là Trần Văn Thừa, anh chọn tên Mộng Thành với ước mong rằng mộng ước của ḿnh trở  thành hiện thực), chúng ta  lại một lần nữa được sống lại với những ngày tháng gian nan, nhưng thật quang vinh của dân tộc và của đồng bào Nam Trung Bộ nói riêng, nơi mà nhiều thế hệ cha anh chúng ta đă nối tiếp nhau ra trận v́ sự sống c̣n của dân tộc, v́ hạnh phúc và sự phồn vinh của đất nước. Chúng ta lại thầm biết ơn bao người con ưu tú của Tổ quốc đă ngă xuống, hy sinh anh dũng, v́ hôm nay và mai sau, và thầm nhủ rằng, phải sống sao cho xứng đáng với những người đă ngă xuống ấy.

Một lần nữa xin trân trọng giới thiệu tập Nhật kư Trần Mộng Thành với đông đảo bạn đọc.

 

                              Tháng 10 năm 2007

                            NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA

 

 

-------------------------------------------------------------------------

 

LƯU BÚT NGÀY XANH

 

Cuộc đời lưu niệm từng ḍng

Mượn tờ nhật kư rọi ḷng đời trai

Dù cho mưa lọc nắng phai

Ḷng ta măi nhớ những ngày c̣n xuân

Những ǵ ḷng phải bâng khuâng

Những ǵ ḷng phải ngập ngừng sầu thương.

 

TRẦN MỘNG THÀNH

Sinh ngày năm, tháng năm,
năm một ngh́n chín trăm bốn mươi lăm
(5-5-1945).

 

 

17 tháng 9 năm 1957

Quân thù tàn phá

 

Tôi không quên trận lửa tàn phá làng tôi, tuy lúc ấy tôi c̣n nhỏ.

Nhớ một buổi sáng sớm tinh mơ, sương c̣n đọng trắng trên đầu ngọn cỏ, tôi nghe lốc cốc tiếng mơ báo động vang lên từ đầu trên đến xóm dưới. Tất cả trai gái trong làng hối hả đi vào núi để lánh địch. Các anh bộ đội, du kích rộn ràng chuẩn bị vị trí đánh Tây. Trong thôn xóm yên lặng không một bóng người, chỉ c̣n bà già, trẻ nhỏ tụm lại một nơi cho có bạn.

Đúng 9 giờ sáng, tiếng súng nổ dồn càng lúc càng trở nên gay gắt. Suốt một buổi hai bên đánh nhau giữa làng tôi. Quân ta rút, bọn Pháp tràn vào xóm thi nhau đốt phá và đánh đập dân lành, chốc lát xóm nhỏ thân yêu đă ngập trong khói lửa.

Nhà tôi chúng đă đốt, không cứu được cái ǵ. Hai con ḅ vô tội cũng bị cháy thui, giăy giụa, chết trong quằn quại. Hai anh em tôi c̣n nhỏ đứng đó ngơ ngác, c̣n má th́ chỉ biết lăn lóc mà khóc, nh́n ngọn lửa căm thù đang thiêu cháy ruột gan v́ chúng không cho cứu chữa.

Độc ác hơn chúng c̣n đánh đập người già, trẻ em, lùa cả làng đem ra Tuy Ḥa giam giữ.

H́nh ảnh một mối thù với quân địch, một t́nh thương đối với má sống giữa lo âu – tiếc của – thương con đâm ra bệnh mà chết c̣n hiện măi trong ḷng đứa con trai mỗi khi nghĩ đến hay mỗi lần đến ngày giỗ má.

Bữa nay là ngày làm tuần giáp năm má. Trong thương nhớ, con ôn lại những ǵ mà suốt đời con không thể quên được, c̣n măi nguyên h́nh bóng má thương yêu. Con sẽ làm ǵ cho vui ḷng má nơi chín suối đây má ơi!

---------------------------

25 tháng 9 năm 1957

Nỗi đau khổ đời tôi

 

Cuộc đời khan hiếm t́nh thương

Mẹ cha tạ thế tuổi đương dại khờ.

T́nh thương cha mẹ đối với con là vô tận, sinh con ra dạy dỗ nuôi con cho đến lúc trưởng thành, công lao ấy sánh bằng trời biển.

Có phải những người con đầm ấm t́nh thương cha mẹ là những người có phúc đức, hay họ được hưởng quy  luật tạo hóa của loài người. C̣n những người trống trải t́nh thương, suốt đời thiếu thốn t́nh cảm cha mẹ là hạng người vô phúc chăng?

Tôi là một trong những người đau khổ ấy – quả tim suốt đời lạnh lùng trống trải, tuy t́nh cảm của anh chị được dồi dào đầy đủ, nhưng đó cũng chỉ là nguồn an ủi, làm sao đầy đủ bằng t́nh cha mẹ chăm sóc yêu thương con được.

Tôi vừa lên năm, th́ cha không c̣n, sống cảnh mẹ góa con côi, đến khi chín tuổi th́ mẹ cũng ĺa đời, từ đây tấm ḷng non dại đă ôm trọn cuộc đời quạnh hiu côi cút.

Giờ đây biết t́m đâu ra h́nh ảnh người cha, người mẹ để hầu đền đáp lại chút ít công ơn sinh thành dưỡng dục.

 

 

------------------------

1 tháng 5 năm 1958

Lần đầu biết khổ

 

Những ngày c̣n đi học.

Đây là bài nhật kư đầu tiên của cuộc đời mà cũng là nỗi ḷng đầu tiên biết đau khổ. Chắc có lẽ trong thời thơ ấu tôi cũng đă trải bao buồn tủi, nhưng rất tiếc là không biết được v́ đang sống trong những ngày hồn nhiên, thơ mộng. Cầm lấy viết, viết bài nhật kư đầu tiên bằng mấy ḍng tha thiết của cuộc đời thiếu thốn t́nh thương.

Tôi không thể quên những ngày c̣n cắp sách đến trường, lúc cha mẹ đă mất, anh chị có gia đ́nh riêng, chỉ c̣n tôi và mái nhà ngày tháng trầm ngâm, yên lặng kính cẩn che trọn bàn thờ mẹ chết hơn năm.

Chiều nay giữa lúc hoàng hôn buông rủ, cắp sách trở về nh́n ngơ ngẩn trước sau, tự nhiên ḷng buồn buồn tủi tủi, nh́n bàn thờ má bỗng đôi ḍng nước mắt lăn dài không sao ngăn được.

Tôi c̣n nhỏ nên sợ ma và bóng đêm, có đêm phải bỏ nhà ra hàng xóm ngủ nhờ, có lần sáng về thấy thùng ṿ sạch trơn đă được múc đầy nước, bữa cơm cúng má cũng đă có sẵn, mới biết anh Bốn đă về ngủ cho có bạn. Tôi sợ quá nên việc học hành có phần trở ngại, thấy vậy chị Hai cho cháu về ở một thời gian. Trước hoàn cảnh ấy tôi không thể tiếp tục học được, tuy thế cũng cố lo miệt mài chăm chỉ, dù được ngày nào th́ được.

Trong cuộc sống và hoàn cảnh, giữa t́nh cảm và ḷng mong ước, phải có ư thức suy nghĩ và giải quyết những điều mong ước sâu xa nhất. Tuy ư nghĩ c̣n nông cạn trong lứa tuổi ngây thơ, chính vậy mà tôi muốn viết nên những suy nghĩ của ḿnh trong bài nhật kư để làm kỷ niệm ngày mai.

 

 

------------------------

7 tháng 5 năm 1959

Nghỉ học

 

V́ hoàn cảnh gia đ́nh không cho phép nên tôi phải nghỉ học, thế là phải xa mái trường thân yêu và bạn bè quyến thuộc. Những ngày đầu tôi cảm thấy như đánh mất những ǵ quư nhất của cuộc đời mà từ bé cho đến lớn nó đă giúp tôi khuây khỏa, vơi bớt nỗi buồn.

Hễ mỗi lần nghe tiếng trống trường th́ ḷng se lại, và mỗi khi thấy đoàn học sinh lũ lượt kéo về cùng nhau đùa giỡn th́ tôi cứ ao ước được sống lại những ngày đi học dưới mái trường cũ, rồi lại tự trách cho ḿnh, cho gia đ́nh, cho hoàn cảnh thiếu thốn. Có lần tôi khóc trộm khi đi qua mái trường thấy mọi người đang học.

Lúc này tôi phải xa quê hương t́m kế sinh nhai v́ thấy ở nhà không làm được ǵ. Tôi ngỏ ư với anh Ba, anh không cho, anh định cho tôi đi học lại, nhưng tôi lại không muốn v́ sợ tiếng chị dâu sau này phiền trách.

Buồn quá vào Nha Trang thăm chị Mười, rồi vào luôn chị Bảy - lúc này ham vui theo anh Bảy tập làm mướn. Và cũng từ đây tôi bắt đầu đi vào cuộc sống gian khổ.

 

 

8 tháng 10 năm 1959

Những ngày đầu làm mướn thật là vất vả, đầu tiên phải biết lo lắng từ cái ăn cái mặc, biết tính trước lo sau để cho phù hợp với cuộc sống giản dị đơn sơ theo một chữ nghèo, và c̣n phải biết suy nghĩ bảo vệ nhân cách nữa.

Biết rằng bên ḿnh là sự khinh rẻ, coi thường, xa lánh, ngay bạn học trước kia cũng vậy. Song đó chẳng qua là sự phũ phàng mờ mịt của hiện tại tạm thời trong xă hội phù hoa, lẽ phải và giá trị được tô phết bằng tiền. V́ vậy ḿnh đâu màng và chẳng chút bận tâm đến mọi điều bên ŕa xă hội. Miễn ḿnh giữ được sự trong sạch của nhân cách theo một chữ nghèo.

20 tháng 6 - 1960

 

Lứa tuổi trẻ trung như ḿnh đây, đáng lẽ cuộc sống phải sống động, hào hứng và phải tự hào về một xă hội đang chứa một tương lai rộng lớn của một thế hệ, và cũng phải có niềm tin trong một chế độ.

Nhưng lại không?!

Ḿnh cảm thấy như một con chim non đang lạc giữa trùng dương xa xôi và đang vỗ cánh bay về một nơi vô định giữa bầu trời cao rộng. Ḿnh đang ở một góc âm u, không đủ tầm nh́n về một nơi rực hồng ánh nắng, đôi cánh non nớt chưa trải trường đời với băo táp, nên không đủ sức mạnh bay đi, bay xẻ cả màn đêm. V́ lẽ ấy mà ḿnh cứ thẫn thờ, nỗi khổ sầu đè nặng vào tâm hồn non trẻ, chưa có một cách sống hào hùng để hiến dâng ngày xanh đầy nghị lực này cho Tổ quốc.

Bởi v́ xă hội ấy, lư tưởng ấy chưa phải của ḿnh, và nó vẫn c̣n ở xa - ở nơi nào ḿnh c̣n đang khát vọng.

 

10 tháng 9 - 1960 (*)

____________

(*): Có một số bài không theo tŕnh tự thời gian, có thể tác giả đă nhầm lẫn âm lịch và dương lịch. Chúng tôi vẫn giữ nguyên theo bản gốc và có chú thích. Đối chiếu với thời gian của bài trước và bài sau - phải là tháng 7 hoặc tháng 8.

 

Những tiếng súng điểm rải rác trên khắp niềm Nam báo hiệu đất nước sắp đi vào máu lửa.

Họ là ai?

Là những con người từ nơi đâu mà ra?

Và đang ở một nơi nào mà có ư nghĩ giống như ḿnh là hận căm muốn đập cho nát chế độ đồi bại, giả dối này đi.

Và... bây giờ th́ họ đă và đang tung ra những khối thép lửa làm vỡ tan những ṭa dinh thự chứa đầy thối tha, nhơ uế của đất nước. C̣n ḿnh th́ đang ngồi đây mà ôm nặng vào tâm huyết chưa đem ra rửa sạch.

Dù ḿnh chưa được hiểu họ, chưa quen biết họ bao giờ, nhưng dường như cùng chung một kẻ thù, cùng chung một chân lư nên cảm thấy quen quen. Niềm mến thương lâng lâng theo tiếng súng báo thù và đang hướng về đấy.

 

28 tháng 8 năm 1960

Khi cuộc sống măi bên trong ngưỡng cửa gia đ́nh th́ không bao giờ t́m ra chân lư được, v́ chân lư không ở nơi nệm ấm chăn êm, mà là nơi xa xôi nhất - nơi đầy gian nguy cát bụi.

Vậy chẳng lẽ ta cứ ngồi đây mà chờ nó đến bằng biện pháp tiêu cực này chăng? Hay phải đi - đi vào chiến trường hiểm nguy để t́m thấy nó bằng thực tế, dẫu biết rằng ta sẽ phải đổi những ǵ to lớn để giành lấy chân lư ấy về ta.

Đây là câu hỏi của tâm hồn người trai khi đất nước vang lời kêu gọi.

Mà cũng là tia sáng soi rọi cho sự quyết định một trong hai ngả đường hành động.

---------------------

Đêm 10 tháng 9 năm 1961

Kỷ niệm buổi ra đi

 

Dưới màn sương phủ, bước chân âm thầm ra đi trong ánh trăng mờ nhạt, tâm hồn mang theo bao ước mộng người trai trên chặng đường dài, những bước chân của người ra đi sắp xa bao t́nh cảm quê nhà không khỏi ngậm ngùi thương mến.

Giờ tiễn bước là ánh trăng vàng chếch bóng, là tiếng hạc kêu sương, là tiếng cú đêm buồn năo, tất cả tạo nên một t́nh cảm thân thiết – thay thế cho t́nh cảm thân yêu. Giờ tiễn chân thiếu hẳn những bóng h́nh, những t́nh thương duy nhất, trong chuyến đi âm thầm vắng lặng.

Phút cuối cùng tôi nh́n lại quê hương lần cuối im ĺm nằm dưới màn sương rồi ra đi – bước chân từ từ xa dần và khuất bóng. Những bước chân đă là bước chân cách mạng – là bước chân gian khổ.

Đoàn người vào tận rừng sâu, vượt đồi, băng suối, xuyên rừng, âm thầm trong bóng đêm, ánh trăng chứng kiến cho cuộc đời lặn lội lần chót rồi cũng nghiêng ḿnh về nơi ấy.

Trời về khuya, đoàn quân tạm dừng chân bên suối vắng, một giấc ngủ say lắng đọng bao nỗi niềm lẫn lộn trong tâm. Trên tảng đá láng nhuốt, xung quanh tiếng nước chảy vang rền, nghe ấm êm như tiếng thiếu phụ ru con vỗ về trong giấc ngủ, hay có thể nói đúng hơn là lời ca của núi rừng đang tiễn chân người chiến sĩ trẻ tuổi, lần đầu làm quen qua đêm dài hành quân trên bước đường cách mạng.

----------------------------

Sáng 11 tháng 9 năm 1961

Ngày ra đi

 

Ngày ra đi thoát ly, tạm biệt gia đ́nh đi làm cách mạng. Giờ chia tay, em không khỏi bùi ngùi rơi luỵ trước cảnh bịn rịn, anh chị sắp xa vắng đứa em ngây thơ vừa 17.

Anh chị thông cảm cho em - không phải em không xúc động trong buổi chia tay xa cách này - mà v́ nhiệm vụ người trai đă trưởng thành cần phải hiến thân cho nhân dân. V́ thế cho nên em nén chặt đau khổ, dồn hết sức ḿnh để mạnh bước ra đi.

Phút cuối cùng em đă xa rồi, xa tất cả h́nh ảnh quê hương quen thuộc, xa gia đ́nh, anh chị, xa những người thân yêu và xa những ǵ quư nhất của em. Thôi từ đây tạm biệt.

Và giờ nầy biết nói ǵ nữa đây, nói làm sao cho vơi bớt nhớ thương. Thôi em chỉ biết hẹn lại với anh chị rằng: Đêm nay em ra đi, rồi em sẽ trở về, tuy chuyến đi này chưa định ngày trở lại.

Đêm khuya tăm tối lạnh lùng

Đôi chân em bước ngập ngừng vấn vương.

 

Hồi kư Mộng Thành

 

Mùa xuân! Nói đến hai tiếng mùa xuân ḷng tôi bồi hồi nhớ lại. Năm ấy, tôi không c̣n nhớ năm nào nhưng tuổi tôi vừa 17, hoa thanh xuân hé nở trưởng thành, trong lúc lửa chiến đang ngụt cháy - miền Nam c̣n bị gót xâm lăng giày xéo.

Hậu quả chiến tranh c̣n reo rắc lên gia đ́nh tôi, cha mẹ không c̣n, anh chị có gia đ́nh riêng, chỉ c̣n tôi và đứa em gái ngây thơ vừa 15 phải tha phương cầu thực. Giữa lúc đó, ngọn cờ cách mạng bay qua trên nền trời xanh biếc - Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam ra đời và ra lời kêu gọi. Bỗng nhiên tôi nảy ra ư nghĩ: Tôi phải làm ǵ? Làm ǵ đây khi ḿnh đă trưởng thành để xứng đáng với thế hệ trẻ?

Sự mong muốn đột ngột xảy ra mà từ lâu tôi chưa bao giờ nghĩ đến: Tôi phải đi. Đi đâu? Đi theo tiếng gọi của Tổ quốc cứu lấy giống ṇi, noi gương sáng đàn anh.

Ư nghĩ đă thành sự thật, ước mộng người trai đă diễn ra trong thời gian mơ ước. Thế rồi ngày tháng dần trôi, trời quang, b́nh minh tỏa sáng soi khắp cánh đồng làng, điểm vài cánh hoa hồng hé nhụy những đàn chim bay lượn trên trời cao để chào đón mùa xuân và vạn vật.

Có một đêm tôi c̣n nhớ, trăng mùng 8 vừa khuất chân đồi, muôn vật đều lùi dần trong bóng tối, các nẻo đường vắng bóng người đi, những tiếng trẻ cười khóc cũng lặng dần trong giấc ngủ.

Bỗng có tiếng gơ cửa, tôi vội ra xem th́ một người từ ngoài bước vào mặc bộ đồ đen, lưng đeo súng ngắn, đầu đội mũ vải, chân mang dép cao su, giọng ôn tồn nói:

- Xin lỗi tôi làm phiền chú.

- Ông là ai?

- Tôi là giải phóng quân.

Qua phút giây suy nghĩ, tôi nh́n thấy vai người đó đẫm mồ hôi, bộ đồ đen bạc trắng như đă nhuộm nhiều sương gió, nét mặt hiền từ, tác phong tề chỉnh.

Tôi nghĩ thầm trong bụng, đúng là người cách mạng, qua xác định tôi không c̣n nghi ngờ ǵ nữa. Từ đó, như ước mộng đă thành, tôi dứt khoát từ bỏ chế độ thối nát và ghi lấy trong ḷng một niềm chân lư sáng rọi. Thế rồi tôi ra đi giữa một chiều đông giá buốt, t́m đến ngọn lửa chân lư để sưởi ấm ḷng ḿnh.

Trên nẻo đường đầy chông gai hiểm trở, dốc núi đèo cao muôn ngàn gian khổ, ư đă quyết, chí không lùi, quyết dấn thân cùng sương gió. Cho đến nay tôi c̣n nhớ măi câu nói của anh trước giờ tôi cất bước:

“Em đi cứu lấy quê hương”.

Con đường cách mạng muôn ngàn gian nguy. Nhưng trước giờ ra đi tôi nuôi một niềm hy vọng: Rồi tôi sẽ trở lại quê xưa khi nước nhà được giải phóng mà không c̣n gót xâm lăng giày xéo.

 

25 tháng 9 năm 1961

Bữa nay nữa là đă 15 ngày rồi - 15 ngày ḿnh nhớ nhà vô hạn, nhất là về đêm - ḿnh cứ nằm thao thức măi, lắng tai nghe suối chảy ŕ rào không lúc nào ngớt, tiếng chim kêu, vượn hú giữa rừng đêm, cảnh chiều ghê tợn lại làm ḿnh năo ruột hơn.

Rừng xa, cảnh lạ, ngày mai này ḿnh c̣n phải đi nữa, đi xa hơn, không biết nơi đó có cảnh này nữa chăng.

Không quen rồi sẽ làm quen

Giải sầu là có hơi men rượu nồng

C̣n ta có núi mênh mông

Có khi khuây giải hơn nồng rượu kia

 

 

10 tháng 11 năm 1961

Trong 2 tháng qua, cuộc đời ḿnh đă khác hẳn và thay đổi hẳn, từ đây đă bắt đầu cuộc đời chiến đấu nhiều gian khổ, khó khăn và thiếu thốn. Ḿnh bắt đầu sống với mưa ngàn gió núi, trải qua những cơn thử thách gay go thiếu thốn, cuộc sống chỉ có bắp và muối là đầy đủ lắm rồi, chưa nói đến lúc thiếu thốn bữa ăn chỉ nắm bắp rang và rau rừng không muối, hay khúc ḿ đỡ dạ.

Những thử thách ấy ḿnh đă vượt qua và chịu đựng, song đó mới chỉ là một mặt thôi c̣n nhiều điều khác nữa, nhất là về t́nh cảm, ḿnh không thể nói lên hết được sự nhớ thương mong ngóng ấy.

Ḿnh đă hiểu hoàn cảnh chiến đấu ḿnh đă gặp vừa qua, đó chỉ là một trong muôn ngàn gian khổ, vẫn c̣n nhiều nữa và phức tạp hơn nữa trên chặng đường ḿnh sắp đi qua.

 

30 tháng Chạp năm 1961

Một trăm ba mươi ngày

 

Thấm thoắt đă hơn bốn tháng rồi, lần đầu tiên xa nhà ḷng cảm thấy lạnh lùng trống trải. Một thời gian xa cách, tuy thiếu thốn t́nh cảm gia đ́nh, thiếu thốn vật chất, cuộc sống rất đơn giản, song nó chứa đựng bao niềm tự hào, sung sướng. Thời gian có mấy thôi nhưng đă thay đổi, thay đổi tất cả.

Có ǵ vinh dự bằng đă mang vào người hai chữ cách mạng, đă thay đổi hẳn cách sống, cả đạo lư làm người và đang tạo dựng một lư tưởng – một lập trường – một đạo đức cách mạng.

Những con người ấy có tạm thời gian khổ, thiếu thốn vật chất, thiếu thốn t́nh cảm gia đ́nh thật, nhưng tinh thần thoải mái tự do, c̣n t́nh yêu đồng đội, t́nh thương giống ṇi, giai cấp luôn dồi dào đầy đủ.

Mới bước đầu tham gia cách mạng mà đă để lại trong tôi bao kỷ niệm yêu mến thiết tha và bao niềm xúc cảm trong cuộc sống chan ḥa t́nh đồng chí. Gian khổ thiếu thốn họ sẻ chia cho nhau, cùng với t́nh thương bao la, t́nh cảm trân trọng phẩm giá con người. Họ luôn luôn bảo vệ những giá trị ấy, dù thiếu thốn cũng không làm họ phai mờ danh phẩm, vẫn giữ được sự thanh cao. T́nh thương giống ṇi luôn bồi đắp cho họ đầy đủ nghị lực, vượt qua mọi gian nguy để giành lấy thắng lợi mang về cho đất nước, họ có niềm tin và niềm lạc quan khi gặp khó khăn, sẵn sàng hiến dâng xương máu ḿnh để bồi đắp giang sơn khi cần đến.

Vinh dự lắm nếu là những người ấy, làm được việc ấy th́ sẽ hănh diện với giá trị cao quư ấy.

Cũng như tôi đây – một thanh niên tuổi 17 phải xa nhà ra đi để xây đắp danh phẩm vẻ vang – mục đích đó tôi đă và đang tạo dựng cho ḿnh.

 

25 tháng 2 năm 1962

Ngày em gái thoát ly

 

Nghe tin em gái thoát ly làm cách mạng, ḷng anh rộn lên bao niềm vui sướng. Nhưng có một điều lo cho em quá, v́ tuổi nhỏ sức yếu có chịu đựng được hoàn cảnh thiếu thốn ở núi rừng không và công tác cách mạng có đảm nhiệm được chăng.

Điều lo lắng ấy đối với anh là trách nhiệm, mà nhất là lúc này, trong hoàn cảnh này, ngoài t́nh cảm cách mạng thiêng liêng ra, c̣n có t́nh ruột thịt, chỉ có hai anh em ḿnh sống cuộc đời chiến sĩ, trong gia đ́nh không có ai nữa. Trên con đường cách mạng, chính hai anh em ta là gương sáng của cả nhà, là niềm vinh dự, sẽ đem lại cho mọi thành viên niềm sung sướng, tự hào là gia đ́nh cách mạng. Ta sẽ tiếp tục sự nghiệp của anh chị ta bỏ dở, và c̣n là xây dựng cho ḿnh một tương lai.

Anh biết, gia đ́nh ta đang vắng bóng hai đứa em nhỏ, chắc sự nhớ thương lo lắng sẽ dồn dập cho anh chị ở nhà. Nhưng em đă v́ lư tưởng như anh mà dấn thân, anh không ǵ sung sướng bằng!

 

27 tháng 9 năm 1962

Ngày giỗ cha

 

Một năm hai mươi mấy ngày rồi mà chưa nhận được tin tức gia đ́nh ǵ cả.

Bữa nay là ngày giỗ cha. Em kính cẩn giữa đồi núi bao la ngồi ôn lại h́nh bóng cha, anh chị ạ! Ngày giỗ này em không c̣n chung lo với anh chị như những ngày giỗ những năm trước đây nữa, bây giờ em đang xa quê, đang ngồi nhớ lại với cả niềm thương nhớ, mong ước vô hạn.

Anh chị có nghĩ ǵ đến em không?

Chắc là có nhiều đấy!

Anh chị có biết hiện giờ em ở đâu và làm ǵ không?

Chắc là không ngờ em đang ngồi giữa dăy núi Trường Sơn cao ngất nh́n về hướng quê hương xa tít mà hồi tưởng lại ngày giỗ cha, nhớ lại h́nh bóng anh chị.

Em đang mơ ngày giải phóng, em trở về quê trên đường chiến thắng, lúc ấy em sẽ được hưởng trọn vẹn ngày thiêng liêng kính cẩn của ông cha. Qua bao nhiêu năm, đến ngày giỗ măi măi không bao giờ xa được, để bù lại những ngày em đang hy sinh tuổi xuân quư báu trên đường làm nhiệm vụ.

 

---------------------

20 tháng 10 năm 1962

Lá thư thứ nhất

 

Trời chiều mùa đông buồn thật, giữa cảnh núi rừng lặng lẽ âm u, hôm nay một ḿnh ngồi giữa mưa ngàn rơi tầm tă tưởng chừng như bầu trời đông đặc. Đồi thông cũng đă lặng ch́m dưới làn khói xám. Bên tai chỉ c̣n nghe tiếng tí tách những hạt mưa rơi vào mái nhà, kẽ lá. Ngoài sân cơn mưa đă tạo thành những con suối nhỏ với những bong bóng lóng lánh như hạt kim cương trôi theo mặt nước.

Vô t́nh nơi đây đă gợi lại một kư ức ngày xưa, một bóng h́nh của thời thơ ấu. C̣n nhớ cũng một buổi mưa rơi như đổ, chúng tôi cùng nhau đùa giỡn vớt bong bóng và đă bị má đánh một trận đ̣n. Ngày đó mới năm nào đây thôi mà trôi đi nhanh quá, giờ này tôi lại đang xa gia đ́nh, ra đi sống nơi núi thẳm rừng sâu để làm cách mạng.

Đă hai năm rồi từ ngày ra đi, mong nhớ gia đ́nh quá nhưng chưa một lần viết thư về và cũng chưa nhận được tin tức ở nhà, không biết ra sao, cứ ngóng trông ṃn mỏi. Lo quá! Với anh chị, em không thể nào quên được, là đứa em, em không thể nào không nghĩ đến dù ḷng em nhiều khi cảm thấy trống trải.

Đây là lá thư em gởi về anh chị:

Anh chị kính mến! Thấm thoắt đă hơn 2 năm rồi, 2 năm lặng lẽ trôi đi, em xa bóng h́nh anh chị và gia đ́nh, quê hương yêu quư. Ngày em từ giă ra đi, em không khỏi bùi ngùi thương nhớ. Buổi chia tay đột ngột quá nên anh chị không biết, chắc anh chị lo cho em lắm.

Thưa anh chị, bao kỷ niệm khắc sâu vào ḷng em từ thuở bé, những h́nh ảnh thân yêu ấy, những nét mặt hiền từ, những t́nh thương tŕu mến đă xa rồi. C̣n đâu cuộc sống dưới mái lều tranh chứa chan bao t́nh thương ruột thịt...

Anh chị ơi! Em mong ước lá thư này đến với anh chị, và em sẽ đón lấy những ḍng chữ quen thân để sưởi ấm ḷng em khi gió lạnh mưa rơi.

Em của anh chị

Mộng Thành

27 tháng 11 năm 1962

Ngày xa cơ quan cũ

 

Được điều đi công tác, sắp xa cơ quan cũ. Một thời gian chung sống cùng đồng đội, biết bao kỷ niệm vui buồn, nay đă xa rồi, không khỏi bùi ngùi lưu luyến trước giờ chia tay tạm biệt, tôi chỉ nói:

“Các đồng chí ở lại khỏe, tiến măi!”

Lời cuối cùng chia tay cơ quan, bao đôi mắt nh́n tôi tŕu mến không nói được nên lời khi xa cách đồng chí mến thương từ lâu từng chia bùi sẻ ngọt.

Trước cảnh chia tay kẻ ở người đi, ḷng tôi không sao tránh khỏi xúc động, bước chân đi sao cứ luyến lưu măi.

T́nh đồng chí – t́nh bạn – t́nh người chiến sĩ gắn quyện vào nhau đă tạo nên một t́nh thương khắc sâu khó nói nên lời.

 

-------------------

7 tháng 11 năm 1962 (*[*]

Về cơ quan mới

 

Đến 83 vào bộ phận rèn, một cái nghề tôi chưa hề quen biết, song vẫn cố gắng kiên tŕ học tập. Chỉ có một điều không vừa ư lắm là đồng chí lănh đạo ở đây không có sự b́nh đẳng trong quan điểm trên cương vị lănh đạo. Mới bước đầu chung sống mà tôi đă cự tuyệt đả thông gắt máu.

Nếu kiểm điểm lại th́ tôi không phải là người chống đối, tự cao tự đại ǵ, mà chính là do họ, v́ cục bộ địa vị quá nhiều, tự cao tự đại cho ḿnh là người có địa vị, khinh bỉ hà hiếp anh em, tác phong thiếu tề chỉnh, cư xử thiếu nhă nhặn, những điều đó tôi không thể thông cảm được.

Đấu tranh chấn chỉnh - đó là nhiệm vụ, là tinh thần xây dựng nội bộ, dù có tổn thương đến cá tính nhưng không v́ thế mà ḿnh thủ tiêu hay xoa dịu. Ḿnh phải kiên tŕ đấu tranh, đó là đức tính tốt trong xây dựng nội bộ và là cần thiết.

Những ngày đầu ḿnh có vẻ buồn v́ nhớ cơ quan cũ, phần th́ không quen nghề, phần th́ trái ư với đồng chí lănh đạo nên có nhiều suy nghĩ khi về cơ quan mới.

___________________

(*): Đối chiếu nội dung của bài trước, bài sau và theo tŕnh tự thời gian phải là tháng 12

 

-----------------------

 

Năm 1963

 

Ba mùa sống với sơn khê

Ba lần rừng núi đi về với xuân

Đẹp tươi hoa nở khắp rừng

Đua nhau khoe sắc thắm vừng trời cao

Bầy chim rộn ră xôn xao

Líu lo ca hát đón chào xuân sang

Ḥa theo tiếng trống buôn làng

Mỗi năm đến buổi liên hoan ăn thề

Rộn ràng cô gái sơn khê

Tím xanh tà áo bên bờ suối reo

B́nh minh tỏa xuống chân đèo

Có con nai cũng nh́n theo bóng người...

1 tháng 5 năm 1963

Quăng đường đi qua

 

Ôn lại quăng đường cách mạng thời gian qua, biết bao sự vui buồn lẫn lộn, biết bao kỷ niệm êm đềm trong thời gian công tác, cũng có khi hăng say trong nhiệm vụ, cũng có khi tự hào ḿnh là một thanh niên đang đi đầu trên con đường cách mạng, và cũng có khi đau khổ với tâm sự thầm kín nghĩ ḿnh chậm tiến! Biết rằng ḿnh là người trung thành cách mạng, trung thành giai cấp, trung thành lư tưởng, nhưng tại sao ḿnh hơi thầm kín lo lắng suốt mấy năm qua.

Có phải v́ cách mạng chưa tin ḿnh chăng? Hay v́ sự liên quan nào đó? Trong lo lắng này ḿnh tin tưởng cách mạng sẽ hiểu, c̣n đối với ḿnh, ḿnh phải thay thế nỗi đau khổ, lo nghĩ bằng niềm lạc quan để làm tṛn bất cứ nhiệm vụ ǵ cách mạng giao phó. Phải vươn lên, tiến bộ lên.

Ḿnh hằng tin tưởng, tin tưởng nhiều vào con đường sáng suốt đúng đắn của cách mạng, tin tưởng ở nghị lực chiến đấu của ḿnh trong tuổi trẻ. Phải làm sao để ngày mai thống nhất nước nhà trở lại quê xưa, ḿnh xứng đáng là người con trung thành của Tổ quốc, góp phần nhiều nhất vào sự nghiệp giải phóng quê hương.

------------------------------

16 tháng 8 năm 1963

Kỷ niệm đợt lụt 1963

 

Bảy ngày mưa vẫn c̣n to

Nước sông ngăn cách cái kho bắp rồi

Ḿ rài từng bụi mốc moi

Lá lang ăn độn bụng sôi cả ngày

Nh́n xem, Trời có thương thay

Bụng thời đói quá, chân tay ră rời

Thôi đừng mưa nữa ông ơi

Nước ṛng qua cơng về xơi đỡ ḷng!

7 tháng 11 năm 1963

Thư gia đ́nh

 

10 tháng 5-1963

Em đây anh chị ơi! Anh chị Ba à! Lâu quá đă hơn ba năm trời, ba năm dài lặng lẽ trôi qua. Em đă xa gia đ́nh, xa anh chị và xa các cháu thân thương, xa tất cả xóm làng bà con quyến thuộc. Ba năm măi nhớ thương mỏi ṃn trông đợi, và cũng là ba năm biền biệt tin tức. Không biết giờ này anh chị và các cháu ở nhà ra sao, làm ăn thế nào, có được mạnh khỏe không, hay phải chịu bao cực h́nh của bọn bán nước thay nhau giằng xé? Chắc anh chị không khỏi thiếu thốn với cuộc đời đang làm trâu cày ngựa cưỡi cho lũ tư bản hàng ngày hàng giờ đàn áp bóc lột, vơ vét tận xương tủy của nhân dân. Trong xă hội bất công chèn ép ấy, anh chị làm sao đầy đủ được, khi mà ta chưa đánh bại chúng.

Em lo lắng, đêm đêm thường nghĩ đến anh chị, không biết giờ này ra sao. Trong xa cách chỉ biết mong đợi tin nhau trên những ḍng chữ thân yêu quen thuộc ấy. Thế mà cứ biền biệt đă hơn ba năm rồi, em cảm thấy như mất tất cả các hương vị của gia đ́nh.

Em thấy xót ḷng khi anh em bè bạn nhận được thư từ hoặc quà của gia đ́nh gởi đến. Hễ mỗi lần họ được nhận niềm vui mừng là em chạnh ḷng cho riêng em. ở đây em không mong ǵ quà gia đ́nh gởi đến mà chỉ mong được đọc những ḍng chữ quen thuộc, mang đến cho em t́nh cảm chứa chan thương nhớ, mang đến cho em mọi tin lành dữ của gia đ́nh để em khỏi lo âu.

Anh chị Ba à! Trong đời cách mạng, nguồn động viên em là t́nh đồng đội, t́nh thương giai cấp, nhưng không thể thiếu được t́nh cảm gia đ́nh. V́ lẽ ấy cho nên em không khỏi thấy ḷng ḿnh lẻ loi, cô quạnh khi nghĩ đến anh chị ở nhà.

Viết thư về cho anh chị để ở nhà được biết tin hai em. Hai em đă lớn lắm rồi, sức khỏe b́nh thường. Thời gian tuy xa gia đ́nh, anh chị, xa sự giáo huấn bảo ban, nhưng nhờ cách mạng giáo dục, hai em được hiểu biết về lẽ phải ở đời, hiểu sâu mối thù giai cấp; đạo đức con người, phẩm giá con người cũng được giáo dục.

Phần hai em sẽ cố lo làm tṛn nhiệm vụ, làm tốt những ǵ mà anh chị mong muốn. Ngày về hai em sẽ xứng đáng các em ngoan của anh chị.

Cầu chúc anh chị và cháu b́nh an.

Em của anh chị.

------------------------------

1 tháng Giêng năm 1964

Kỷ niệm bốn năm thoát ly

 

Bốn năm đă đến, bốn năm qua

Mỗi độ xuân sang, mỗi tuổi già

Con đường cách mạng, ta chiến đấu

Nắng mưa dầu dăi với sương sa

Xây mộng đẹp lành cho lư tưởng

Ngày về toàn thắng, cất lời ca.

-----------------

1 tháng Giêng 1964

Bốn năm trôi qua

 

Mùa xuân đă đến - một mùa xuân rộn ràng đầy chiến thắng - là một trong bốn mùa xuân đă qua sống với núi rừng, trải qua muôn ngàn buồn vui, sướng khổ. Thời gian trôi qua, tôi được chia sẻ cuộc sống chật vật thiếu thốn, gian nguy của cách mạng, nhưng cuộc đời tôi đă đột ngột thay đổi.

Cũng như về t́nh cảm gia đ́nh, một thời gian xa cách biết bao sự lưu luyến nhớ nhung, biết bao êm ấm trong 17 năm dài chung sống dưới mái nhà tranh chứa chan bao t́nh thương ruột thịt. Và giờ này th́ đă xa rồi, tôi đă tự nguyện ra đi làm cách mạng. Dù thời gian qua, bao trận băo ḷng dồn dập, cuộc sống có nhiều thay đổi, nhưng tôi vẫn vượt qua, vươn lên để từng bước trưởng thành, v́ đó là nhiệm vụ và cũng là niềm vinh dự của cuộc đời người chiến sĩ cách mạng.

Cuộc sống khó khăn nhưng cũng chứa đầy vui thú, bao cảnh đẹp nên thơ của núi rừng hùng vĩ mà tôi được vinh dự hưởng đă gắn chặt tôi với hoạt động nơi này.

Tôi rất sung sướng được rèn luyện ḿnh trong thế hệ trẻ, được nhận lấy trách nhiệm nặng nề nhưng vẻ vang của Đảng giao phó. Tôi sẽ cố vượt qua muôn ngàn gian khổ để hun đúc cho ḿnh một ư chí vươn lên. Đây là ư nghĩ mà tôi đă ghi vào nhật kư và bốn năm qua tôi đă và đang một ḷng thực hiện.

Ở đời muôn sự khổ đau

Hễ bền ư chí ngày sau nên người.

21 tháng 2 năm 1964

Đơn xin vào Đoàn

 

Tôi tên là Trần Mộng Thành, sinh năm một ngh́n chín trăm bốn mươi lăm (1945), hiện là nhân viên cơ quan 231.

Kính thưa Đoàn! Với sự mưu cầu tiến bộ, với ḷng mơ ước được là một thành viên của đội quân hậu bị của Đảng để nâng ḿnh lên một bước mới trên đường bảo vệ Đảng, xây dựng Đoàn, đấu tranh giải phóng dân tộc. Vậy tôi thiết tha mong Đoàn cho tôi gia nhập vào hàng ngũ để không ngừng học hỏi và tiến bộ, đóng góp phần ḿnh vào nền tảng xă hội.

Vậy tôi xin Đoàn chấp nhận cho tôi. Trước Đoàn tôi xin hứa:

Sẵn sàng làm tṛn bất cứ nhiệm vụ ǵ Đoàn giao phó.

Thực hiện và chấp hành tốt mọi chỉ thị, nghị quyết của Đoàn.

Luôn luôn trung thành với Đoàn, bảo vệ danh dự và uy tín của Đoàn.

Chiến đấu cho đến giọt máu cuối cùng.

Kính thưa Đoàn, đây là một ước mơ hơn ngh́n mơ ước của tôi được trở thành một đoàn viên, trực tiếp góp phần ḿnh vào sự nghiệp của Đảng, đưa cách mạng đến toàn thắng.

10 tháng 4 năm 1964

Một đêm của đêm xa cách

Đêm nay cũng là đêm tôi cất bước

Cũng tháng ngày nhưng nay đă sáu tư (*)

Ôi thấm thoắt hơn ngàn ngày xa cách

Đêm nào đó mạch sầu tuôn lă chă

Cả cuộc đời thay đổi một đêm thôi

T́nh đất nước đầy vơi trong lư tưởng

Giờ cất bước lên đường trong vương vấn

Dấn bước đi trong e lệ ngập ngừng

Mỗi bước đi lệ vẫn rưng rưng

Nhưng không thể dừng chân quay đầu lại

Ta phải đi và đi măi măi

Đi để t́m một hướng tương lai

Đi để giành dải đất ngày mai

Cho cuộc sống cho muôn người được sống

Dù thời gian bao lệ trào tuôn đọng

Ḍng máu tươi không thể ngừng im

Bước lên đi dù ngày tháng vẫn êm đềm

Thêm sức mạnh qua ngàn ngày sinh trưởng

Bước lên đi trên đường ta thẳng tiến

Cho trưởng thành một thế hệ trẻ trung.

----------------------------------

1 tháng 5 năm 1964

Ngày vào Đoàn

 

Không ǵ bằng niềm vui sướng của người thanh niên đă trưởng thành trên bước đường cách mạng. Tôi được Chi đoàn kết nạp vào Đoàn Thanh niên Nhân dân cách mạng Việt Nam. Buổi lễ kết nạp tuy đơn giản song đầy ư nghĩa, đưa tâm hồn người thanh niên vào một ngày lịch sử, mở ra một chân lư sáng ngời. Với tập thể, đây cũng là buổi lễ mà Chi đoàn có thêm một đoàn viên mới để tăng thêm sức chiến đấu.

Dứt lời cảm tưởng và hứa hẹn, một tràng vỗ tay vang dội như thúc đẩy con người tiến lên và cần phải tiến lên măi.

 

 

20 tháng 9 năm 1964

Thư cho anh

 

Anh Năm kính mến!

Lâu rồi t́nh anh em đă xa cách, em luôn mong nhớ bóng h́nh của người anh yêu kính.

Anh Năm ơi! Ngày em đi anh đâu ngờ, ḷng em xao xuyến niềm mến thương giữa đêm trường em cất bước. Đêm ấy chắc anh vô tư không biết nên không nghĩ đến em. C̣n em th́ lại bịn rịn nhớ thương v́ sắp sửa chia tay tạm biệt tất cả những ǵ quư mến nhất đời em.

Em xin anh tha lỗi cho, v́ em không thể nói thật với anh trước giờ em cất bước, chỉ sợ anh ngăn cản không cho em đi v́ thương hại đến em thôi.

Anh Năm! Đến nay đă xa lâu rồi, em nhớ lắm nhưng làm sao gặp được anh, viết lá thư này gởi về anh mong anh hiểu được ḷng em.

Anh Năm à! Biết rằng trên hai nẻo đường ngăn trở, anh em ta không thể gặp nhau khi quân thù c̣n đó, nhưng em không thể quên được bóng h́nh người anh yêu kính. Em vẫn nghĩ đến anh, lo sao anh vượt qua mọi chông gai trong cuộc sống đầy rẫy tội ác và quyền lực, vượt qua những ǵ thúc ép đối với người dân trong vùng tạm chiếm đi vào con đường phản lại dân tộc, đất nước và cũng phản lại với lư tưởng của em, của gia đ́nh ḿnh để can tâm làm người dân nô lệ. Chắc em không nói ra anh cũng hiểu nhiều rồi.

Anh Năm kính mến! Cảnh núi rừng từ lâu em đă chung sống, em đă trưởng thành trên mọi bước đi. Trên mảnh đất này, núi rừng đă che chở cho một người con đang lớn lên và cầm súng. Chắc anh vẫn c̣n lo ngại cho đứa em c̣n nhỏ, một tâm hồn ngây thơ vừa 17. Nhưng anh ơi! Lúc đầu em có gặp khó khăn trong cảnh núi rừng thiếu thốn và gian nguy nhưng rồi thời gian qua tổ chức đă nuôi nấng em, giúp em trở thành một thanh niên tiêu biểu của phong trào, của tuổi trẻ.

Anh Năm! Có lẽ em không nói lên hết được tấm ḷng người em với t́nh thương máu mủ. Với hoàn cảnh sống, chiến đấu hiện giờ, xin hẹn anh ngày em trở về - ngày quê hương giải phóng – lúc ấy em sẽ sung sướng kể tỷ mỷ cho anh nghe những kỷ niệm vui buồn sâu sắc trong cuộc sống phong sương. Lúc ấy em sẽ kể cho anh biết em từng khóc suốt đêm v́ nhớ đến anh, đến các anh chị.

Anh Năm! Lá thư này làm sao đến tận tay anh để anh nh́n xem những ḍng chữ quen thuộc và tấm ḷng chân thành đầy mong đợi của đứa em trai nhỏ dễ thương nhất của anh.

Xin phép em tạm dừng nơi đây.

Hẹn anh ngày gặp lại không xa nữa.

Em trai của anh.

 

--------------------

7 tháng 11 năm 1964

Ôn lại cuộc đời gian khổ

 

Hễ mỗi khi được biết tin em khỏe th́ không ǵ vui sướng bằng. Chắc có lẽ ngoài t́nh thương em gái duy nhất ra, trên đường cách mạng đối với gia đ́nh ta không c̣n ai nữa. Đành rằng anh chị chúng ta th́ nhiều nhưng phải xa cách trên hai ngả đường cuộc sống, chỉ c̣n em là nguồn an ủi duy nhất của t́nh ruột thịt trên một hướng đi.

Thật ra hai anh em ta như hai cánh chim non xé gió tung trời v́ lạc tổ, cuộc đời từ thuở bé cho đến lớn khôn cùng nhau chia sẻ đắng cay, khổ đau. Anh em ta ngày nay lại cùng gánh lấy băo táp thời đại, chờ ngày đất nước khải hoàn.

Cha mẹ chết khi chúng ta c̣n bé bỏng, cuộc đời côi cút thiếu hẳn t́nh thương, nhất là em, em phải chịu nhiều đau khổ hơn anh, v́ em c̣n nhỏ quá. Anh lớn hơn em 2 tuổi, tương đối chịu được cuộc sống khổ nhọc, c̣n em làm sao chịu được hả em. Thế mà em đă bền bỉ vươn lên từng tháng, từng ngày.

Thời gian có nhiều mất mát nhưng thời gian cũng có nhiều vun đắp. Cho đến nay anh em ta đă khôn lớn lên rồi, lại một lần nữa phải gián đoạn t́nh thương anh chị để ra đi t́m chân lư của tương lai. Dù bước chân trên đường dài diệu vợi biết bao hiểm trở nhưng ta cố vượt qua, mở đường đi đến đích.

Thật ra nếu ôn lại quá khứ đă qua th́ không sao tưởng tượng nổi, trong những cơn sóng gió chỉ với chiếc thuyền nan vượt biển qua nơi trùng dương vô tận, thế mà ta đă thắng và thắng tất cả, đă trưởng thành và đang rắn chắc từng bước chân trên đường chiến đấu.

Anh rất vui sướng cho con đường anh em ta đă chọn, một con đường đem lại tương lai để đôi cánh chim non sẽ cứng cáp bay về tổ ấm và cho chiếc thuyền nan trở về bến cũ.

 

 

Bức thư

 

Sẵn dịp th́ giờ rảnh một ḿnh buồn ngồi dưới chiều đông mưa ngâu rơi tầm tă, Thành cố ôn lại thời gian đă qua với biết bao kỷ niệm êm đẹp trong đời chiến đấu, cũng như trong những ngày học tập, có một kỷ niệm mà Thành không bao giờ quên được. Chúng ta luôn nhớ về nhau - gặp nhau - cùng nhau tâm sự.

Ảnh ơi có nhớ chăng? Chắc hẳn c̣n nhớ chứ, một thời gian ngắn ngủi thôi, ḿnh đă sống gần nhau, hiểu nhau rồi thông cảm trong buổi đầu gặp gỡ. Nhưng cuộc đời cách mạng nay đây mai đó, rồi phải ra đi, chia tay mỗi người một ngả để làm nhiệm vụ. Mỗi người ra đi ôm ấp trong ḷng một kỷ niệm, một h́nh ảnh và một t́nh thương đồng chí. Có ǵ sâu sắc hơn đă 3 lần bắt tay rồi chia tay chẳng nói nên lời, chỉ nh́n qua nét mặt lệ đầy mến tiếc.

Nhưng rồi Ảnh ơi! Giờ phút ấy đâu c̣n nữa, thời gian cứ mải miết trôi đi, cho đến nay mới viết lá thư này gởi thăm Ảnh cũng không ngoài mục đích chúc Ảnh khỏe để công tác.

Ảnh ạ! Sao lâu nay có khỏe không? Công tác thế nào, có ǵ thay đổi? Chắc là lúc này có nhiều thay đổi lắm v́ đời c̣n trẻ, mỗi ngày mỗi vươn lên, mỗi phát triển để chuẩn bị cho tương lai đầy xán lạn, Ảnh nhỉ! Ảnh có nghĩ đến điều ấy không? Chắc hẳn là có v́ tương lai đang chờ đón chúng ta. Nhưng hiện nay bọn Mỹ - Khánh đang điên cuồng hung hăn, chúng nó đang xổ dốc, vậy ta cần phải đem hết khả năng tâm sức phụng sự Đảng, góp phần truy kích chúng hơn nữa để rút ngắn th́ giờ gian khổ mà mau đến ngày thắng lợi sung sướng mà Ảnh và tất cả chúng ta đang nh́n thấy.

Ảnh ơi! Có ǵ quư bằng khi khải hoàn ca, chúng ta trở lại gia đ́nh gặp lại bà con quyến thuộc, lúc ấy Ảnh là con người vàng ngọc đă làm tṛn sứ mệnh quang vinh mà Đảng giao phó.

Thôi giấy ngắn mà tâm sự th́ c̣n dài, c̣n dài lắm, Ảnh ơi! Phần Thành từ lâu vẫn khỏe, vẫn cố gắng tích cực công tác, rèn luyện bản thân để khỏi phụ ḷng mong muốn của Đảng, của dân, của gia đ́nh và của Ảnh nữa, góp phần lớn hơn vào công cuộc giải phóng dân tộc mà triệu người đang hằng mơ trông đợi.

Cuối thư chúc Ảnh khỏe, công tác tốt, nhanh trở thành người con ưu tú của cách mạng.

Hẹn thư sau tâm sự nhiều Ảnh nhé!

 

Đổi thay trong thay đổi

 

Trên đường đời có nhiều sự đổi thay trong thay đổi, đó cũng là nỗi đau khổ cho những mái đầu xanh thường vương bận. T́nh cảm của những mối t́nh đầu thường phải lệ thuộc vào hoàn cảnh, vào tính e thẹn, vào nghị lực của ḿnh.

Chúng tôi gặp nhau rồi yêu nhau chưa được bao lâu lại đành phải xa nhau, t́nh cảm âm thầm trôi theo ngày tháng, mặc cho sương gió thời gian phũ phàng làm phai mờ những h́nh ảnh. Nhưng tôi không thể quên được t́nh yêu thơ mộng nhiều gắn bó và sâu sắc đă ghi đậm vào ḷng qua những ngày chung sống.

Đôi quả tim cùng rộn lên một niềm yêu thương, cùng ḥa chung theo niềm vui sướng yêu đời đầy nhựa sống, nhưng rồi cũng âm thầm chua xót cho mối t́nh sắp phải chia phôi.

Có phải sự chia phôi giờ đây tôi mới hiểu, hay đă hiểu rồi trong giờ phút chia tay. Đúng, linh cảm t́nh yêu đă báo trước cho sự dang dở ấy, nên ḷng tôi cảm thấy lo lắng cho cơn giông tố sắp vùi dập những đóa hoa tươi thắm đầu mùa. Tôi lo không biết nó sẽ trôi dạt về đâu.

Ngậm ngùi chia tay. Thời gian sao trôi nhanh quá, tôi chưa trút nỗi ḷng ḿnh cho nàng hiểu được, c̣n nàng th́ cũng âm thầm ngần ngại ra đi.

Những câu nói của nàng mà tôi không quên được: “Bữa cơm cuối cùng” hay “Chia tay sao ḷng buồn quá”. Tôi đă hiểu và chắc em cũng hiểu, nên chúng ta đều đau khổ nhiều cho buổi chia tay.

Em ạ! Đau khổ trong chia tay chưa bằng khổ đau ly biệt, khổ đau tan vỡ của mối t́nh.

Nhưng ai? Ai là người gây ra cảnh ấy? Hoàn cảnh hay chúng ta?

Đúng, do hoàn cảnh và lẽ sống mà chính chúng ta đă chọn, để rồi chúng ta sẽ gánh lấy, sẽ hy sinh cho mối t́nh ấy để bảo đảm hạnh phúc lâu dài về sau.

Anh vẫn biết chúng ta đă hy sinh không phải một cách giản đơn mà phải khổ đau nhiều - điều ấy không riêng một ai mà cả hai đứa v́ để bảo đảm hạnh phúc lâu dài về sau.

----------------------------------

Năm 1965

Xóa nỗi ḷng

 

Nghe xuân về đến ḷng vui quá

Nhờ có xuân qua xóa nỗi ḷng

Mượn lấy t́nh xuân mà khuây khỏa

Cắt đứt t́nh buồn ấy cho xong

Để chi vương vấn phận long đong

Đă yêu mà chẳng hợp ư ḷng.

 

 

2 tháng Giêng 1965

Người bạn phản bội

 

Có ai đồng ư với câu nói của ông bạn tôi nói với tôi trong một đêm tâm sự “t́nh bạn có chia sớt và phân phối”.

Thật vậy không? Không! Tôi không đồng ư với câu nói ấy, đó chẳng qua là những lời lừa lọc để che giấu cái sai của ḿnh và nhấn ch́m lẽ phải, chứ thật ra t́nh bạn chân thành, cảm thông và ḥa hợp th́ không bao giờ phân phối và chia sớt đâu cả. Dù cho bạn giờ đây đă có vợ - t́nh yêu có cao quư hơn – song t́nh yêu ấy không bao giờ làm lung lay t́nh bạn được. V́ hai t́nh thương đó là hai lĩnh vực không có dính dáng ǵ với nhau cả?

Ngoài ra, tôi chưa nói đến t́nh bạn giả dối, chỉ tạm thân thiết chia sẻ t́nh thương trong khi ḿnh c̣n cô thân độc mă – chứ khi đă có vợ, gần gũi âu yếm, an ủi đời ḿnh – thế là đầy đủ rồi, c̣n cần ǵ t́nh bạn nữa, mến thân làm chi.

Tôi tin bạn không bao giờ nông nổi vậy đâu, cuộc sống của con người ở đời không phải chỉ có một thứ t́nh thương nào đó mà đủ, mà nó phải có nhiều, càng nhiều càng tốt, như t́nh thương cha mẹ, anh em, cô bác, t́nh bạn, t́nh đồng chí và t́nh yêu. T́nh bạn nếu ư hợp tâm đầu, thông cảm tính nhau th́ khó mà t́m được. Thật ra ở đời có thể 5 – 7 t́nh yêu chứ không thể t́m ra 5 – 7 t́nh bạn hợp ư, hợp tính nhau được. Đó, bạn có thể hiểu nó cao quư đến mức nào rồi.

Thật ra nó không đem lại lợi nhuận ǵ cho đôi bạn thân t́nh ấy, nhưng họ măi khăng khít thương yêu nhau không kém ǵ anh em ruột.

Ở đây tôi không cho là bạn có ư nghĩ vậy đâu, mà ḷng tôi c̣n oán trách phân vân cho bản thân ḿnh v́ tôi đang kém sút về vật chất, c̣n bạn th́ hoàn cảnh không c̣n như xưa nữa – hiện giờ bạn tương đối đầy đủ, nên có lẽ t́nh bạn cũng dần dần theo thời gian mà xa lánh.

Có phải thế ư? Trời ơi! Tôi không ngờ lần đầu tiên trên đường cách mạng vô phúc gặp phải ông bạn tồi tệ, hẹp ḥi quá – thế mà từ lâu tôi dày công mến thân tha thiết. Hơn nhau năm bảy đồng tiền, chút ít vật chất th́ có ra quái ǵ trên gia tài cách mạng. Thế mà cắt đứt t́nh bạn một cách đau đớn thế! Nếu đúng bạn là người ích kỷ th́ bạn nên xem lại lương tâm bạn. Bạn không thể đem câu nói cũ rích của thời đại phong kiến ra mà dùng khi ta là con người cách mạng giác ngộ trên lập trường vô sản.

Tiền tài nhân nghĩa kiệt.

Thế mà bạn nỡ đem dùng nó với người bạn cố tri.

Bạn ạ! Tuy bạn đối với tôi không phải như trước nữa, t́nh bạn đă lợt lạt phai dần, nhưng tôi không muốn làm sứt mẻ tổn thương, vẫn kiên tŕ mong bạn bè được tái ngộ. Chắc điều này bạn không vừa ư lắm, và tại sao tôi cứ măi lân la ở đây. Tôi không muốn gần bạn để nhờ vả ǵ đâu, mà chỉ mong t́nh bạn tái hợp, chứ đă t́m ra một người bạn hợp tính nhau, thông cảm nhau thật không phải dễ.

Nói thế chứ không phải tôi cứ đeo đuổi theo bạn khi bạn không vừa ư. Bạn nên nhớ kỹ, ở đời, trong thân xác chúng ta có mang tư cách làm người, chứ không mang danh nghĩa con người mà không có đủ tư cách đạo đức làm người. Thế th́ tôi chẳng mong kiên nhẫn tái ngộ mà c̣n lánh xa, lánh xa vô tận.

Ḍ sông ḍ suối dễ ḍ

Nào ai lấy thước mà đo ḷng người

Câu tục ngữ Việt Nam thật đúng. Từ lâu đă sống chung với nhau, quen biết, thông cảm và thương nhau như anh em một nhà, thế mà không thể hiểu hết ḷng nhau được. Tôi không thể tưởng tượng ư nghĩ, tâm tư một ông bạn tôi như thế.

Bạn thật là nông nổi quá, chưa ǵ đă vội quan niệm một cách mù quáng. Hơn nhau 5 – 7 đồng tiền, chút ít vật chất th́ có ra ǵ, chẳng qua có đỡ ngặt vậy thôi chứ không lẽ trở thành giàu sang măi măi? Hơn nữa chúng ta quan niệm giàu sang làm ǵ khi ta là người đang cầm cây súng chiến đấu v́ giai cấp. Đừng suy nghĩ non nớt mà vô t́nh đem bán rẻ danh dự, lập trường của ḿnh khi ḿnh đang giác ngộ giai cấp. Nếu chúng ta không quên ta là con người từ cảnh khổ mà ra, từ một góc trời đen tối phũ phàng của chế độ tư bản bóc lột mà ra, th́ phải làm sao xứng đáng với vai tṛ của những người mang mối thù giai cấp.

Vậy mà chưa ǵ bạn vội xa lánh giai cấp, thoát ly ra ngoài bằng những quan niệm sai của bạn.

Bạn ạ! Bạn có ḷng giúp tôi một số đồ dùng, tôi chân thành cảm ơn bạn nhiều, nhưng làm sao trả ơn lại cho bạn bằng vật chất. Đối với nhân nghĩa tôi có nhiều, nhưng so với bạn th́ chẳng thấm ǵ đâu v́ bạn không nghĩ như tôi. Ở đời, bạn coi tiền là trên hết th́ làm sao tôi đáp ứng được khi tôi c̣n là người túng thiếu, hơn nữa tôi không đặt tiền lên trên mà đặt nhân nghĩa vào tột đỉnh.

Bạn ạ! Tôi nghèo thật, nghèo với con người của giai cấp vô sản, nghèo về tiền chứ không nghèo về nhân nghĩa thuỷ chung. Điều đó không lấy ǵ lạ v́ lập trường người cách mạng vô sản dĩ nhiên phải có, nếu chẳng qua không có đó là những phần tử lạc hậu.

 

 

25 tháng 4 năm 1965

Trận bom ác liệt

 

Tôi không thể quên một buổi chiều.

Mặt trời nghiêng nghiêng vừa chấm núi, những ngọn gió nồm thổi lại làm dịu bớt ánh nắng của mùa hè gay gắt. Những cánh chim miệt mài rẽ gió trên nền trời xanh mát để thỏa thích qua một ngày oi nồng nắng hạ.

Từ xa bỗng đâu hai con quạ sắt của Mỹ đến cắn trộm rồi vội vàng chuồn mất. Chốc lát khoảng rừng xanh rợp mát nối liền nhau lượn ḿnh theo làn gió cuồn cuộn như một dải sóng ngàn đă lốm đốm những hố bom cháy nám, ngang dọc những thân cây nằm ngổn ngang, xơ xác vết bom giặc. Bầu trời xanh thẫm cũng lặng im, những cánh chim vắng bặt tự bao giờ, chỉ c̣n thấy những cuộn khói đục của bom xăng tỏa lan đen nghịt.

Cơ quan chúng tôi đă bị cháy, đồ đạc anh em không ai c̣n ǵ cả ngoài bộ đồ đang mặc trong người, nhưng tính mạng th́ chả ai đứt một cái lông.

Ḷng căm thù giặc Mỹ càng cao độ. Vô t́nh những quả bom lửa ấy chỉ làm tăng thêm độ nóng của ngọn lửa căm thù trong ḷng chúng tôi. Chúng huênh hoang là chiến thắng, chúng có ngờ đâu hàng triệu đô la của Mỹ chở sang đây chỉ đổi lấy thêm oán thù của cây cỏ và con người ở xứ sở này mà thôi.

Ḷng căm thù biến thành hành động. Đêm đêm những cánh tay rắn chắc với những nhát búa của người thợ trẻ ḥa lẫn với tiếng bễ quay bên ngọn lửa bập bùng, không bao lâu đă sản xuất vượt chỉ tiêu, bù đắp quá số đă bị bom Mỹ đốt cháy.

 

 

8 tháng 5 năm 1965

Ngày chia tay đi công tác

 

Do công tác đột xuất tôi phải đi nơi khác, sắp xa cơ quan cũ, xa t́nh bạn mến thương quen thuộc đă hơn hai năm trường chung sống. T́nh cảm của người cách mạng lúc chia tay không khỏi bùi ngùi lưu luyến. Tôi lên đường mang theo bao kỷ niệm mến thân, các đồng chí ở lại cũng thương nhớ.

Nhưng sự thay đổi công tác cách mạng là dĩ nhiên thôi v́ chúng ta là người chấp nhận gian khổ, nay đây mai đó. Trong chiến đấu ta đâu giữ được gần nhau, miễn sao giữ được t́nh người cách mạng. Đó là v́ Tổ quốc trước tiên.

Đă hiểu nhiều người bạn sống gần nhau

Đă quen nhau, chiến đấu cùng nhau

Qua gian khổ khó khăn cùng chung hưởng

Một tấm ḷng đầy đặn t́nh thương

Trước giờ chia tay biết nói ǵ nhiều, chỉ nói được những lời hứa hẹn và chúc các đồng chí ở lại b́nh an, hẹn gặp lại trên tuyến đầu cách mạng.

Bước đi ḷng cứ ngập ngừng

Như c̣n nợ khoảng rừng chưa từ giă

Thôi tạm biệt núi rừng thân yêu nhé!

Ta nh́n lần chót nữa sẽ ra đi.

Nghĩa – người bạn quê hương

 

Chúng ta gần nhau rồi xa nhau đă ba lần rồi anh nhỉ?! Cứ thế đă ba lần chúng ta gắn bó thêm t́nh nghĩa.

Chúng ta cùng quê hương, cùng gần làng và cũng cùng chung một cảnh ngộ - lúc ở nhà cũng như khi tham gia cách mạng. Điều đó t́m đâu ra được, mà nhất là tính t́nh cũng giống nhau nữa phải không anh?

Người bạn ấy Thành không thể quên được dù cách xa bao nhiêu đi nữa. Những kỷ niệm qua cuộc sống chung của những người cùng giai cấp đă ghi đậm vào kư ức rồi.

Xa anh lần này, không biết lần cuối cùng hay lần thứ mấy sẽ gặp lại nhau, nhưng dù thế nào đi nữa Thành và Nghĩa cũng gắn liền nhau để cùng nắm tay nhau đi đến cuối đời.

Thành, người bạn thân.

-------------------------

20 tháng 5 tháng 1965

Chiều hành quân

(Chiều hành quân bên suối một ḿnh)

Ta là cánh chim chiều trong phiêu bạt

Hưởng trong lành làn gió mát của trời xuân

Ngày hành quân tạm nghỉ ở ven rừng

Giữa đêm lạnh ngập ngừng thân cô lẻ

Đă hỏi ǵ những kẻ lỡ đường xa

Ta giang hồ như người bạn với phong ba

Bạn gió núi thác ghềnh, người bạn thiết tha duy nhất

Gặp nhau đây tâm hồn ta ngây ngất

Đang triền miên giấc mộng hương đời

Bạn giúp ta tṛn chân lư xa khơi

Trong bát nước tiễn mời ta đỡ khát

Ta cảm ơn những lời tuy mộc mạc

Thân bạn c̣n trôi dạt tận Biển Đông

Trên đường về chúc bạn được thành công

Giúp nhân loại đang chờ mong mạch sống

C̣n đường tôi đi cũng đem về cho ṇi giống

Sống cuộc đời như bạn hồn nhiên

Sẽ xóa tan thế giới của ưu phiền

Trong nhân loại c̣n gông xiềng, quân xâm lược

Giờ gặp nhau mai này ta cất bước

Trên chặng đường c̣n gặp mọi khó khăn

Vung cánh tay phá nát san bằng

Phá cho sạch móng nền quân xâm lược

Đập trở ngại ta vượt lên phía trước.

 

Những bước đường trở về

 

Cảnh sống làng quê trong bao năm tôi xa cách, qua dăy Trường Sơn đă khuất che đất mẹ.

Một thời gian tôi sống đời thơ mộng của xứ Mường đất Thái trên đường cách mạng dầu dăi phong sương. Thời gian ấy tôi đă nuôi nguồn hy vọng sẽ trở lại quê xưa khi nước nhà được giải phóng.

Ước mộng ấy như đă thành - tôi trở lại quê, nhưng ngày ấy chưa phải là ngày giải phóng mà c̣n phải chiến đấu đầy gay go, ác liệt nữa.

Được Đảng phân công về địa phương công tác, nhận nhiệm vụ phải xa cơ quan cũ, một cơ quan ghi tạc vào ḷng ḿnh bao kỷ niệm mến thương trên t́nh đồng chí sớm hôm chung sống, trong gian khổ cùng nhau chia sẻ qua những năm dài chiến đấu.

8 tháng 11 năm 1965

Đêm buồn

 

Đêm buồn vượn hú gọi con

Dưới ḷng suối chảy trên non gió gào

Giữa rừng đêm tối không sao

Mơ màng trong giấc chiêm bao gặp nhà

Mối t́nh sum họp thiết tha

Giật ḿnh mới biết lạc ba ngày đường

Đêm nay ḷng thấy vấn vương

Nh́n lên bếp lửa t́nh thương sưởi nồng

ấm thân là ngọn lửa hồng

An ḷng là có giấc nồng chiêm bao

Cuộc đời gian khổ là bao

Những ngày chiến đấu ai nào thấu chăng.

13 tháng 11 năm 1965

Bức thư gửi Tuyết

 

Tuyết mến! Tranh thủ thời giờ rảnh rỗi, ngồi giữa chiều đông mưa ngàn rơi lả tả Thành cố ôn lại những ngày cùng học tập đă qua với những kỷ niệm sâu sắc biết bao trên t́nh bạn, t́nh đồng chí sớm hôm chung sống. Dù thời gian quá ngắn ngủi để gặp nhau, quen nhau, cảm mến nhau, rồi phải chia tay nhau, nhưng vẫn để lại cho người ra đi mang theo một kỷ niệm, một bóng h́nh và một t́nh thương cao quư.

Tuyết mến! Trên hai ngả đường cách trở cùng chung một nhiệm vụ, một chí hướng th́ trong t́nh cảm cũng cảm thông v́ hoàn cảnh chiến tranh, dù phải cách xa đi nữa cũng không v́ thời gian mà xóa mất những kỷ niệm gọi là quư báu nhất trong đời xuân trẻ.

Tuyết ạ! Đây là lá thư đầu viết cho Tuyết, Thành cảm thấy ḷng ḿnh không đủ dũng cảm nói lên những ǵ ḿnh muốn nói v́ Thành c̣n quá e ngại khi tâm hồn ḿnh vừa trải qua những phút giây đầu lưu luyến. Chắc Tuyết cũng thông cảm nhiều cho tuổi trẻ thường phải lệ thuộc bởi tính e lệ của ḿnh. V́ thế nên thời gian qua, Thành phải úp mở, ép trái tim ḿnh để bớt khổ đau khi ḿnh hiểu đó chỉ là sự gặp gỡ thoáng qua trên đường xa mưa gió. Chắc Tuyết cũng hiểu và cũng nghĩ như thế, cho nên cũng âm thầm không nói được nên lời khi tim ḿnh vừa biết rạo rực.

Tuyết mến! Thành không sao xóa được những kỷ niệm ấy, xóa đi phút đầu gặp gỡ tại làng Nam, gặp nhau trên đoạn đường về trường và những ngày cùng chung học tập, v́ thế mà Thành mạnh dạn viết lá thư này gởi đến Tuyết, dù nó không đạt được như ư.

Hẹn thư sau Tuyết nhỉ.

Chào Tuyết.

 

 

---------------------------

23 tháng 11 năm 1965

Cơn nguy ngập

 

Hai mắt giờ đây hết thấy rồi

Giữa vùng địch hậu tối đen trời!

Đêm nay phải trở về căn cứ

Trên đường nguy hiểm lại xa xôi.

Trong cơn nguy ngập ấy, đêm nay ba chúng tôi trở về căn cứ. Suốt một đêm biết bao vất vả và nguy hiểm, các đồng chí dắt tôi đi, vượt qua nhiều trở ngại nơi vùng địch.

Ôi! Một bước đi trong lúc này quư giá vô vàn, ánh sáng lúc này, có thể nói sẽ đổi lấy mạng người bằng cái sống và cái chết. Nếu có điều ǵ xảy ra th́ tôi đành chịu bó tay, cây súng này cũng trở thành vô dụng.

Chúng tôi đă vượt qua quăng đồng rộng rồi qua đường quốc lộ và đường xe lửa. Địch đang ở một bên, nă từng tràng liên thanh xối xả vào hướng chúng tôi đi như ḿnh đă lộ. Đường về căn cứ phải đi ngang qua căn cứ Bầu Cỏ, mỗi bước đi nghe tiếng súng một gần.

Pháo đèn suốt đêm địch bắn không có quy  luật. Chúng tôi ḍ dẫm, mỗi lúc ra lệnh ngồi và đi chỉ bằng tiếng tróc. Cứ thế suốt đêm ba chúng tôi vượt qua bao lưới bủa giăng của quân thù, trở về căn cứ an toàn trong chuyến đi bằng cặp cây chống ḍ đường trong đêm tối cộng với cặp mắt mù.

Năm 1966

Nh́n lên đợi ánh xuân qua

Xuân về mang lại cho ta những ǵ?

Vui xuân chẳng có mấy khi

Những ǵ kỷ niệm những ǵ đáng ghi

Mùa xuân sao cảnh sầu bi

Hỏi người chiến sĩ v́ ḿnh hay xuân?

1 tháng Giêng 1966

Vui xuân trong cơn bệnh

(Kỷ niệm Tết 1966 đang bệnh mù đôi mắt)

 

Xuân năm nay như bao mùa xuân khác

Cũng ánh hồng tô đậm những cành hoa

Cũng b́nh minh đẹp quá tiếng chim ca

Và đẹp lắm cuộc đời đầy nhựa sống

Chỉ riêng ta sao ḷng nhiều xao động

ánh xuân hồng có phải ánh màu đen

Buổi b́nh minh hay buổi của chiều tà

Tiếng hát yêu đời hay bài ca tuyệt vọng

Một tâm hồn hầu như lắng đọng

Mọi vật đều trong ánh đẹp xuân tươi

Gạt sầu thương thay lại nước mắt cười

Để vui với chút xuân trong hoạn nạn.

-------------------------

7 tháng Giêng 1966

Xuân buồn

 

Xuân đă đến! Đáng lẽ ra ḷng người cũng rộn ràng theo t́nh xuân mà đón lấy những ǵ đẹp đẽ quư báu nhất trong cuộc sống yêu đời của lứa tuổi thanh xuân.

Nhưng lại không? Tại sao ḷng ḿnh cảm thấy buồn vô hạn, có phải thời gian mỏi ṃn mong đợi mùa xuân sẽ đem lại cho ḿnh một t́nh thương gia đ́nh quyến thuộc, nhưng cứ măi biền biệt phân ly, đó cũng là điều đáng để cho ḿnh buồn nghĩ đến. Song chưa hẳn là thế, v́ cuộc đời chiến đấu sẽ tạm quên đi trong gian nguy và c̣n có một niềm tin đầy hứa hẹn sẽ có ngày trở lại quê xưa khi nước nhà giải phóng.

Nhưng có một điều khác hơn là: Mùa xuân này không phải như những mùa xuân khác, ḿnh chỉ được hưởng xuân bằng một màn đen u tối bao trùm v́ cơn bệnh quá ngặt nghèo, hai mắt không nh́n thấy ǵ nữa. Thử hỏi một tâm hồn non trẻ đang chứa đựng nhiều ước mơ trong trắng đă ngất lịm đi trong tuyệt vọng th́ làm sao có đầy đủ nghị lực để vui xuân với những tiếng cười vui rộn ră.

V́ thế mà ḿnh cứ miên man buồn khổ, vẫn biết buồn lo tuyệt vọng là điều không lợi cho căn bệnh và cũng không đúng với con người cách mạng, dù gặp trong hoàn cảnh nào ḿnh cũng phải lạc quan trong cuộc sống. Nhưng bệnh t́nh th́ cứ nằm đó mà chịu, không thuốc men. Ḿnh hiểu, tất cả là do hoàn cảnh thiếu thốn, đời chiến đấu phải xa gia đ́nh, xa bàn tay chăm sóc ruột thịt, t́nh cảm không thể chia sẻ được khi cách ngăn trên hai con đường. T́nh cảm cách mạng th́ nhiều đấy nhưng làm sao đầy đủ, chu đáo bằng ruột thịt.

Ḿnh cố đấu tranh vượt qua mọi suy nghĩ ấy, cố tin tưởng. Không lẽ căn bệnh tàn nhẫn lại đưa một tâm hồn trong trắng, một cuộc sống đang tha thiết yêu đời, một lư tưởng đang sôi nổi phải đi vào một nơi mờ mịt xa xăm đầy tuyệt vọng hay sao? Không thể được, đó chẳng qua là ḿnh đang gặp lúc hoạn nạn thôi, căn bệnh sẽ thuyên giảm, hai mắt sẽ sáng ra, ḿnh sẽ tiếp tục cuộc đời chiến đấu, mọi ước mơ tuyệt đẹp sẽ được thực hiện. Cố nghĩ vậy nhưng cứ mỗi khi nhắm mắt là lại hiện ra cảnh hăi hùng tuyệt vọng, những nỗi đau của cuộc sống đă qua, nào là:

- Sự lo lắng của người mẹ nghèo đối với con.

- Một mái nhà lạnh lẽo.

- Cái chết của mẹ.

- Hoàn cảnh gia đ́nh trong chiến tranh.

- Anh chị lo cho em.

- Buổi chia tay.

- Những khi mong đợi.

Tất cả những h́nh ảnh và suy nghĩ đó mang xuân đến cho nỗi ḷng, cho một mùa xuân buồn nhạt.

 

12 tháng 2 năm 1966

Được trúng cử Bí thư Chi Đoàn khi bầu Ban chấp hành Chi Đoàn trong nhiệm kỳ 2, vào ngày 12-02-1966.

13 tháng 3 năm 1966

----------------------

Cùng trăng

(Kỷ niệm đêm nằm bên suối Đá Bàn)

 

Trăng vàng soi đáy ḷng trai

Soi đời chiến đấu những ngày gian truân

Chiều vàng ghé lại ven rừng

Bên ḍng suối vắng ngả lưng thở dài

Hỏi rằng trăng đă nhớ ai?

Trăng cùng ta sống những ngày đầu non

Bạn đời lứa tuổi trăng tṛn

Cùng trăng vời vợi mỏi ṃn chờ trông.

 

7 tháng 5 năm 1966

Qua đường

(Kỷ niệm chuyến đi thơ hỏa tốc với B́nh ở P.B2)

 

Phong cảnh đồng quê một buổi chiều

Nắng vàng nhè nhẹ gió hiu hiu

Ta đang đứng cạnh bên đồng vắng

Chờ đợi đêm nay chờ đợi nhiều

 

Bóng tối phủ dần chân bước đi

Ngập ngừng những bước gặp gian nguy

Âm thầm lặng lẽ trong sương lạnh

Văng vẳng bên tai tiếng gió ŕ

 

Đây cảnh đồng quê lúa chín vàng

Lúa reo xào xạc, lúa ngân vang

Mỗi bước ta đi nh́n trở lại

Như đang lạc giữa dải sóng ngàn

 

Lấp lánh trong đêm ngọn đèn mờ

Đêm tàn c̣n đọng những vần thơ

Nhắc về cổ tích ngàn năm trước

Có những chàng trai vẹn ước thề

 

Dừng bước lại bên khoảnh rừng này

V́ đường xe lửa đă gần đây

Bên kia khoảng trống đường quốc lộ

Quân thù canh giữ tiếng khua giày

 

Chuẩn bị B́nh ơi! Sắp qua mày

Qua rồi hai bóng trước mặc bay

Báo đêm mộng dữ ngày mai đến

Thành quả gian lao lắm dạn dày

 

Chiến sĩ đă hoàn thành nhiệm vụ

Chân trời sáng chói ánh trăng thu

Đêm qua đường có trăng chờ đón

Muôn vật ḥa theo tiếng diệt thù.

Tin vui

 

Được tin đứa em con ông cậu đă mười một năm rồi xa nhà đi tập kết, nay đă trở về, trước tên Nộ nay là Quan Chiêu.

Vừa đi công tác về nhận được thư, mừng quá nhưng v́ điều kiện công tác ở xa chưa gặp mặt.

------------

15 tháng 5 năm 1966

Trên đường công tác

(Kỷ niệm đợt đi công tác đường 21)

 

Mưa ngàn đổ xuống rừng xanh

Vai mang nặng trĩu thác gành vượt qua

Một ḿnh giữa núi bao la

Mồ hôi đă đổ chan ḥa mưa tuôn.

 

Những ngày hết gạo thế ḿ

Xót xa ḷng nọ những khi vượt đồi

Lỡ đàng bát nước cầm hơi

Nước trong mát dạ đỡ hơi ít nhiều

 

Chiều vàng bên suối dừng chân

Mưa ngàn đổ xuống sóng dâng thác ghềnh

Mênh mông ḍng nước cuốn trôi

Nước ngăn cách lối núi đồi vẫn đi.

 

27 tháng 7 năm 1966

Một đêm bên ḍng
suối vắng nhớ gia đ́nh

(Kỷ niệm giữa đêm trăng, dưới gốc cây,
bên bờ suối, đang ngồi giữ rẫy một ḿnh)

 

Bên gốc cây bờ suối

Giữa rừng vắng hoang tàn

Đêm buồn nh́n trăng sáng

Gợi ḷng nhớ mênh mang

 

Nhớ mấy năm về trước

Ngày từ giă ra đi

Chị Bảy nh́n theo bước

Nghẹn ngào chẳng nói chi

Dịu dàng chị trao lại

Mảnh trầm để pḥng khi

Lúc nắng mưa dầu dăi

Giờ chị chẳng có ǵ.

 

Run run em cầm lấy

Món quà chị nâng niu

Ngập ngừng trong giây phút

Chẳng nói được ǵ nhiều.

 

Rồi em đi mải miết

Thăm thẳm dài tháng năm

T́nh thân xa biền biệt

Em chẳng được về thăm.

 

Đêm nay nh́n trăng sáng

Hỏi có đến cố hương

Nhớ v́ ta gửi giúp

Đầy đặn một t́nh thương!

---------------

27 tháng 8 năm 1966

Gặp lại

(Kỷ niệm ngày trở về Phường Dầu)

 

Thời gian, thấm thoắt như thoi đưa

Tính chẵn năm năm chẳng thấy thừa

Từ giă gia đ́nh đi cách mạng

Những ngày dầu dăi với gió mưa

 

Kỷ niệm đêm xưa cũng chốn này

Tôi c̣n nhớ lại khoảnh rừng đây

Cuối cùng lần chót rời quê mẹ

Nghẹn ngào thơ thẩn với gió mây

 

Ngập bước sương khuya đă phủ đầy

Trăng vàng in bóng sau ṿm cây

Cảnh vật êm đềm c̣n say ngủ

Năm qua tháng lại đợi bao ngày

 

Từ ấy phôi pha tháng năm dài

Ngày về sẽ hết cảnh chia phôi

Con đường chiến đấu c̣n đi tiếp

T́m lại gia đ́nh đă chia đôi

 

Biết nói làm sao xiết bâng khuâng

Gia đ́nh ly tán lệ rưng rưng

Chị đă đi rồi anh phản bội (*)

Xúc động làm sao tim muốn ngưng.

 

______________________

(*) Hai người anh rể thứ bảy và thứ tám bị bắt quân dịch.

 

30 tháng 8 năm 1966

Lỡ yêu

 

Anh muốn nói lên thành sự thật

Khi ḷng ngây ngất chuyện xa xôi

Anh biết tơ ḷng trăm ngàn mối

Khi ḿnh mơ ước chuyện lứa đôi

 

Vẫn biết yêu nhau là vô tội

Nhưng v́ một lối rẽ làm đôi

Vẫn biết t́nh thương trong ngang trái

Nhưng v́ đă lỡ yêu nhau rồi

Hay phải đành cam ép trái tim

Hay là se chặt mối t́nh duyên

Đă yêu chúng ta cần giải quyết

Hai lẽ đường đi em phải t́m

 

Đừng để ḷng ai phải khổ nhiều

Cũng đừng suy cạn với t́nh yêu

Mong em lần nữa cần giải quyết

Hạnh phúc đừng cho hối hận nhiều.

 

17 tháng 9 năm 1966

Tôi gặp

Kỷ niệm một chiều công tác đường 21 gặp...

 

Tôi gặp một nàng năm nào đó

Đôi môi tươi thắm và má đỏ

Nụ cười thơ mộng nở trên môi

Cùng tôi bắt gặp khi trộm ngó

 

Có lẽ yêu nhau ngay buổi đầu

Từ đó xa nhau mấy năm trời

T́nh cờ gặp lại chiều công tác

Nụ cười năm ấy đă tàn rơi

 

Hoa mai vừa nở gặp mùa đông

Nàng hỡi vội chi đă có chồng

Để đời xuân lại tàn phai sớm

Lợt lạt c̣n đâu má tươi hồng

 

Thành thật với nàng, chẳng giấu đâu

Gặp nàng tôi không muốn ngồi lâu

Bên người con gái đầy phụ bạc

Mà ḷng trước đă lỡ yêu nhau.

 

10 tháng 10 năm 1966

Nhớ cơ quan

(Một chiều ở 195 ngồi bên ḍng suối)

 

Thời gian đi công tác

Ba tháng chưa trở về

Nhớ cơ quan man mác

Bên ḍng suối tái tê

 

Ngồi trông về bên ấy

Rừng núi cách bao la

Gió chiều cuốn theo mây

Bay về hướng quê nhà

 

Chiều nay ở trong ấy

Có nghĩ ǵ đến ta

Sao ta ở ngoài này

Ḷng lại thấy thiết tha

Nhớ mái nhà lợp lá

Dưới chân ḥn núi đó

Nằm cạnh bên ḥn đá

In h́nh con suối nhỏ

 

Ngày tháng phơi nắng mưa

Hiu quạnh giữa núi rừng

Vui sống với sớm trưa

Dầu dăi chung đă từng

 

Hôm nay ta xa vắng

Công tác chưa về thăm

Gởi đây lời căn dặn

Nhớ nhau dù xa xăm

 

Rồi mai ta trở lại

Cùng vui khi chiến đấu

Xây mộng đời tương lai

Cho cuộc sống ngày mai.

5 tháng 10 năm 1966

Chiều chiến khu

(Một ḿnh ngồi đón đoàn dưới mái lều tranh ở 120)

 

Chiều nay gió lạnh mưa sa

Chiến khu nhớ đến quê nhà mến yêu

Đồi thông gió lộng thổi nhiều

Cành thông trơ cội những chiều lá rơi

Đông về chắc cả mọi nơi

Cũng mùa lá rụng cũng trời âm u

Tôi nay dù ở chiến khu

Như gần quê mẹ cuối thu năm nào

Mừng vui hay nỗi thương đau

Buồn trông khi ngoảnh ngó sau rừng già

Lều tranh thay lại mái nhà

Năm xưa chung sống đậm đà t́nh thương

Mai vàng thay cúc bên vườn

Độ này hé nhuỵ đón sương xuân rồi

Nhớ nhau dù chốn xa xôi

Thương nhau dù có chia phôi không nḥa

Sáu năm quê mẹ cách xa

Nh́n về bên ấy thiết tha nỗi ḷng

Chiều nay gió lạnh mưa đông

Lều tranh một túp ngóng trông đợi chờ.

 

Đoạn thư ghi lại

H. nhỉ hoa mai đă nở rồi

C̣n hơn tuần nữa đón xuân thôi

Bức thư gói trọn t́nh bạn mến

Để gọi quà xuân lúc xa xôi

 

Xuân đến rộn ràng tiếng chim ca

Đôi chim thơ mộng sống chan ḥa

Chắc H. cũng thấy niềm vui ấy

T. - H. t́nh này đă thiết tha

 

Đẹp đẽ làm sao một mối t́nh

Như hoa thơm nhuỵ ánh b́nh minh

Và đẹp ngàn lần hơn thế nữa

Cuộc đời chiến đấu thật quang vinh

C̣n đẹp H. ơi, c̣n đẹp nhiều

Phải chăng có những mối t́nh yêu

Âm thầm xây mộng trong tim lạnh

Nghẹn buốt chia tay trước cảnh chiều

 

Xuân đến rộn ràng tiếng chim ca

Đôi chim thơ mộng sống chan ḥa

Chắc H. cũng thấy niềm vui ấy (*)

 

__________________

(*) Bài thơ kết thúc dở dang ở đây.

 

Năm 1966

(Kỷ niệm Tết 66 công tác ở 195 trở về cơ quan không kịp phải ở lại trại sản xuất cùng anh Dụ, anh Tuất)

Chân anh trải dặm sơn khê

Đường xa ngày hết chờ về kịp đâu

Thôi anh chớ có buồn sầu

ở đây vui tết cũng câu xuân rừng

Một năm vui một mùa xuân

Núi rừng ta đó tưng bừng nở hoa

B́nh minh rộn tiếng chim ca

Đón anh chiến sĩ đường xa trở về.

 

18 tháng Giêng 1967

Qua làng

(Kỷ niệm đêm qua làng PB.1 - PB.2(*))

Qua những làng quê dưới trăng mờ

Dịu hiền phong cảnh đẹp nên thơ

Quê nghèo lặng lẽ trong sương lạnh

Thầm lặng xây trong một giấc mơ.

 

Ngày tháng quê tôi vẹn ước thề

Lúa vàng mong đợi bên bờ đê

Dừa xanh ṃn mỏi bên mái rạ

Đợi khách tha hương sẽ trở về.

 

Tôi biết quê tôi sống những ngày

Mỏi ṃn đôi mắt hướng mây bay

Nhớ buổi chia tay lời ước hẹn

Hai mùa xuân trọn sẽ về đây

Nhưng cách xa quê bảy mùa rồi

Bảy mùa t́nh ấy đă chia phôi

Trường Sơn mỗi dải ngồi mong ngóng

Nh́n về quê ấy hướng xa xôi.

 

Giờ đă về đây quê có hay

Nh́n quê qua một lớp sương dày

Đêm khuya phai nhạt màu trăng lạnh

Dịu giọng dế sầu quê ngủ say.

 

Ta đă về đây bên quê măi

Góp phần xây dựng một ngày mai

Đất nước không c̣n quân cướp Mỹ

Hưởng trọn cùng quê cảnh tương lai.

___________________

(*) Tức Phú B́nh 1 và Phú B́nh 2.

 

 

6 tháng 4 năm 1967

Ba ngày qua

(Sau đợt hoạt động địch phản ứng)

̀ ầm tiếng súng địch bên tai

Quanh quẩn ḍ hơi đă mấy ngày

Bọn chó ăn bơ thừa của Mỹ

Đánh hơi ta ở khoảng rừng này.

 

Đă từng dày dạn với chông gai

Ba ngày sao cảm thấy quá dài

Trằn trọc từng giờ không được nghỉ

Đạn đă lên ṇng súng cầm tay

 

Chờ cho bọn quỷ rúc vào đây

Đầu bay sẽ đón viên đạn này

Rừng núi của ta ngàn hiểm trở

Chớ đừng liều mạng sẽ bỏ thây

 

Rừng núi yêu ơi! Đẹp vô vàn

Đứng trước quân thù vẫn hiên ngang

Dám đón quân thù khi chúng tiến

Dám che bộ đội lúc nguy nan

 

Chúng đă đi rồi chim hát ca

Vang động thú rừng rống tiếng la

Tất cả một ḷng như báo hiệu

Với người chiến sỹ vượt phong ba.

 

10 tháng 4 năm 1967

Trái thơm

Bàn tay em gọt quả thơm

Anh ăn anh thấy ngọt thơm lạ thường

Thơm này ẩn hiện t́nh thương

Nỗi ḷng úp mở vấn vương buổi đầu.

 

24 tháng 5 năm 1967

Rừng chiều

Chiều nay bên gốc rừng già

Trầm ngâm lắng tiếng chim ca gọi đàn

Ve sầu trỗi giọng ngân vang

Ḥa chung tiếng hát suối ngàn về xuôi

Chiều nay rừng thấy thêm vui

Nắng vàng nhè nhẹ gió đồi hiu hiu

Chiều nay như mọi buổi chiều

Dưới tàn cổ thụ có nhiều lá rơi

Ta yêu biết mấy rừng ơi!

Yêu hoa, yêu lá yêu nơi núi rừng

Cuộc đời chiến đấu đă từng

Ta đây rừng đó nhớ đừng quên nhau.

 

20 tháng 6 năm 1967

Tâm t́nh

Tâm t́nh thường là tiếng nói không lời của một người, và có lẽ nhiều hơn thường là những chàng trai tâm hồn c̣n trong trắng, họ thường mơ đến chuyện xa xôi, và gần nhất là thầm mơ một bóng h́nh trong chuyện lứa đôi tuổi trẻ.

Những thầm mơ kín đáo ấy, có ai hiểu được, nó diễn ra muôn h́nh muôn vẻ, mà có lẽ hiểu được đầy đủ hơn là những người cùng tâm trạng. Trong thầm mơ có lúc nó không được toại nguyện - nhưng trái lại có khi nó trở thành sự thật.

Như tôi, một ư nghĩ đột nhiên xuất hiện trong một đêm về làng hoạt động. Một ḿnh ngồi giữa đêm tối không trăng sao, trên đám ruộng khô, gốc rạ lởm chởm của mùa lúa tháng chạp vừa mới gặt để đợi một đồng chí, thỉnh thoảng ngọn gió nồm thổi lại mát lạnh c̣n nức mùi gió biển.

“Nếu ngày nào địa phương lớn mạnh có nhiều cơ sở, th́ đây là nơi hội họp, thích lắm, và trong số cơ sở ấy sẽ có người yêu ḿnh, lâu ngày về gặp lại sẽ mừng biết bao”. Rồi tôi tự họa lên cuộc gặp gỡ ấy, lúc gặp sẽ nói ǵ? Cô ấy sẽ giận ḿnh v́ lâu ngày ít viết thư, rồi tôi tự đặt tên cho cô ấy...Và đến một ngày ḿnh sẽ dẫn cô ấy đi thoát ly cũng trong một đêm tối như vầy, ngay đám ruộng này. ư nghĩ đang quanh quẩn trong câu chuyện say sưa th́ một bóng đen xuất hiện làm tan mất, té ra đồng chí ấy trở lại.

Tôi không ngờ ước mơ ấy sau này đă thành sự thật, tuy không đầy đủ nội dung, song có nhiều chi tiết giống nhau. Qua thời gian không lâu, cũng trên đám đất này, tôi cùng anh em đưa một cô gái thoát ly - cũng có tên đúng như tên ḿnh nghĩ từ trước - và bắt đầu xuất hiện một t́nh thương và tôi đă thương thật sự. Tôi rất ngạc nhiên. Vô t́nh mà ước mơ đă thành sự thật.

---------------

10 tháng 7 năm 1967

Quê tôi

Quê tôi Phú Yên nơi xa lắm

Nh́n phương trời hướng bắc chốn xa xăm

Theo cánh chim phiêu bạt xa khơi

Nhớ lắm rồi đất mẹ Phú Yên ơi!

 

Nhớ làm sao cảnh nghèo miền thôn dă

Mà đă từng chung sống mấy năm qua

Bên mái nhà rợp mát dưới gốc dừa

Vui sớm chiều hai buổi tiếng chuông đưa.

 

Nhớ làm sao cuộc đời trong thơ ấu

áo học tṛ lấm tấm vết mực xanh

Đợi ngày về làng vang tiếng sáo

Và cánh diều lơ lửng giữa trời cao.

Nhớ làm sao những đêm khi trăng sáng

Bên hàng tre bến nước trước cổng làng

Đôi mái đầu cô gái với chàng trai

Họ nói về hạnh phúc của tương lai

 

Từ buổi ấy khi đông về giá lạnh

Đành âm thầm từ giă mái lều tranh

Bước giang hồ phiêu bạt thời gian

Xa cảnh nghèo quê ấy lắm chứa chan.

 

Từ buổi ấy phải xa miền thôn dă

Sống những ngày nơi chốn sơn khê

Nhớ Phú Yên tôi mong đợi ngày về

T́m gặp lại cuộc đời trong dĩ văng.

 

1 tháng 8 năm 1967

Chị Mười kính yêu đời em!

 

Những lúc thiếu thốn t́nh cảm gia đ́nh, người ta thường kể cho nhau nghe những câu chuyện sâu sắc nhất đời ḿnh về t́nh thương. Chính v́ thế mà tôi thường kể cho anh em nghe về chị Mười, người chị điềm đạm dễ thương nhất của tôi, người chị thứ kề đă cũng chung sống côi cút dưới mái nhà hiu quạnh, chia sẻ t́nh thương để khuây khỏa buồn nhớ mỗi khi nh́n lại bàn thờ mẹ chết chưa măn 3 năm.

Tôi không thể quên được hoàn cảnh ấy và lại càng không quên được chị. Có lẽ h́nh ảnh chị đă in sâu với h́nh ảnh khổ đau, cho nên mỗi khi nhớ đến khổ đau là nhớ đến chị nhiều.

Lúc ấy chị chưa có chồng - chị đang đi học may, c̣n tôi th́ c̣n đi học. Trong cảnh sống hẩm hiu côi cút ấy chị lo cho em rất nhiều, t́nh thương của chị bao la rộng lớn, chị lo từng miếng ăn, giấc ngủ, dành dụm nhúm nhen san sớt để cho em sao được đầy đủ, học hành ngày hai buổi, c̣n công việc nhà chị gánh vác hết. Người chị kính yêu ấy, thật thà, giản dị trong cuộc sống kham khổ, không se sua, chưng diện song có vẻ đẹp tự nhiên, tính t́nh điềm đạm, thùy mị và ít nói. Có ai hiểu được t́nh thương của người chị đối với em như vậy, tuy thế nhưng chị chưa bao giờ lộ ra cho em biết, v́ chị sợ em ỷ lại mà sinh ra tính xấu rồi hư hỏng.

Ngày ngày chị dạy em bằng lời khuyên nhủ “Cha mẹ chúng ta chết sớm, anh chị đă có gia đ́nh riêng, cho nên sự dạy dỗ đối với bản thân ḿnh là chính, em phải tập tính ăn nết ở sao cho tốt, đừng để người ta cười chê, phải lo chăm chỉ học hành, đừng đua đ̣i bạn xấu mà hư”. Có lẽ lời dạy dỗ ấy là từ người anh. Đêm đêm dưới ngọn đèn dầu, bầy em im lặng ngồi nghe người anh trai thay thế cha mẹ khuyên dạy, và giờ chị đă thấm sâu để dạy lại đứa em. Chị đă làm đúng như vậy. Chị c̣n nói “Rồi đây em phải lăn vào cuộc đời sớm chiều no đói, chứ không lẽ chị lo cho em măi vầy sao? Chị c̣n có chồng”. Lời nói nghẹn ngào trong nước mắt khi chị nói đến hai tiếng có chồng. Em đă hiểu rồi, đáng lẽ ra có chồng là niềm vui sướng nhất của người con gái, chị đă hiểu, không thể tránh khỏi quy luật ấy, nhưng trước hoàn cảnh này chị không yên tâm khi bước chân theo chồng để lại đứa em c̣n khờ dại không c̣n ai nuôi dạy.

Thế rồi 2 năm trôi qua, giữa một chiều đông chị bước chân theo chồng, đôi mắt rưng rưng ứa lệ. Ngày vui của chị, nhưng tại sao chị lại buồn, em cũng cố vui để tiễn đưa tương lai của đời chị. Chị sẽ đi, chị đi xa lắm, chồng chị ở tận Nha Trang. Chị hôn em lần cuối trong buổi chia tay, em ở nhà đừng nhớ chị nhiều, lo học hành, về phải nấu cơm ăn, đừng để cơm sống, đồ dơ phải giặt, đừng ngủ trưa trễ học nghe em, chị đâu c̣n ở nhà với em nữa mà lo từng cái ăn, cái mặc, chị đâu gần gũi sớm hôm mà nhắc nhở kêu em dậy sớm đi học. Chị sẽ đi, mái nhà này chỉ c̣n một ḿnh em thơ dại, nhớ đốt hương cho má, đừng để bàn thờ lạnh nghe em.

Rồi chị ra đi, chị để lại cho em biết bao buồn nhớ, cứ mỗi buổi chiều hoàng hôn buông rủ, em đi học về ngồi trước cửa quạnh hiu trông theo hướng chị, càng nhớ chị càng thấy vắng vẻ thêm. Nhớ khi chị ở nhà, hễ mỗi lần em buồn thơ thẩn là chị gọi vào ngay, t́m việc này việc khác cho em làm để em khuây khỏa khỏi nhớ má mà khóc. C̣n hôm nay ai khuây khỏa cho em. Xa xôi, chị có hiểu thấu cho đời c̣n nhiều buồn tủi.

Em trai của chị.

 

 

-----------------------

Phú B́nh, 11 tháng 8 năm 1967

Những người dân đáng quư ấy

 

Cuộc sống bần hàn cơ cực của người dân nghèo đói, ngày hai buổi đổi lấy bát cơm bằng mồ hôi nước mắt nhưng vẫn chưa yên, họ c̣n nơm nớp lo sợ có khi bát cơm ấy phải trộn đầy máu. Số phận của những người dân sống dưới chế độ miền Nam - họ đang chờ mong những ǵ cho đời họ? Có phải họ đang khao khát cuộc đời tự do, no ấm trong khi đầy rẫy tội ác bao trùm lên đầu họ bằng áp bức, bóc lột dưới cuộc đời nô lệ.

Những người dân đáng quư ấy, trong ḷng họ có sẵn ư thức cách mạng, mỗi khi họ được giác ngộ con đường chính nghĩa, quyền lợi của người dân trong xă hội tự do dân chủ, th́ dù trong hoàn cảnh nào, nơi vùng ḱm kẹp hay khi sa vào tay địch, họ cũng một ḷng với cách mạng, trung thành với quyền lợi nhân dân, bảo vệ Đảng, bảo vệ cán bộ.

Chính v́ thế mà địa phương tôi trả lời bằng sự thật cho những tấm ḷng cao quư ấy. Trong thời kỳ địch phản ứng mạnh v́ những đ̣n đau ta trừng trị bọn ác ôn, chúng ra sức đàn áp khủng bố đồng bào bằng cách bắt bừa những người dân làm lụng ở rừng ở rẫy mà chúng cho rằng có liên hệ với cách mạng. Chúng không từ một h́nh thức nào, dù già hay trẻ, đánh đập tra tấn một cách dă man. Thật là bọn khát máu điên rồ, chúng đâu có thể dùng áp lực thể xác mà khuất phục được tim óc họ. Trong khi chúng phơi bày bộ mặt độc tài phát xít, chúng đâu hiểu những hành động ấy sẽ chuốc thêm căm hờn muôn đời của dân chúng mà thôi.

Dù bị tra tấn đánh đập đến đâu, họ cũng không khai báo làm lộ bí mật cách mạng. Tôi thiết nghĩ tại sao những người rất b́nh thường ấy lại có tấm ḷng phi thường như vậy. Họ có được giáo dục về cách mạng bao nhiêu đâu, họ cũng chưa cầm quyển sách về khí tiết cách mạng bao giờ, song họ lại đầy đủ nghị lực chịu đựng. Có phải, v́ một ư nghĩ đơn giản là không muốn măi làm nô lệ, sống cuộc đời ô nhục, dù chết cũng không khai để bảo vệ cách mạng, tiêu diệt chúng, mau đến ngày thắng lợi.

Họ có đủ can đảm để giải quyết bất cứ việc ǵ, dù là t́nh huống gian nguy nhất. Họ dám ra đi dù hoàn cảnh gia đ́nh vợ yếu, con đông. Họ biết mỗi khi vắng mặt họ là gia đ́nh phải chịu sống cảnh bần hàn cơ cực, song không hề băn khoăn giữa t́nh nhà nợ nước. Họ đă dứt khoát ra đi dù đường xa cách trở, rừng núi bao la, họ không biết cán bộ ở đâu, trên lưng không hột gạo bát cơm, nhưng khi quyết tâm là được, đă thắng tất cả, vượt qua thời gian dù trằn trọc tám ngày đói khát, sức đă kiệt dần, nhưng đôi chân vẫn đi, vẫn t́m ra hướng đi để gặp cách mạng.

Nghe tin chúng tôi đang cố t́m anh, khi gặp nhau tôi không nén được xúc động và nghẹn ngào. Anh đă khóc, có phải anh khóc v́ vui mừng thắng lợi, hay khi gặp nhau v́ quá xúc động mà không nén được ḍng lệ chảy. Anh đâu biết khóc v́ đau đớn, trước hành động quân thù tra tấn dă man, biết bao đau đớn song anh không hề khóc, anh đă thực hiện đúng tư cách của người chiến thắng.

Hành động yêu nước làm cho quân thù phải khiếp sợ - đây đâu phải là cá biệt mà phổ biến - sẽ dạy cho quân thù một bài học. Chúng không thể dùng dă man đàn áp mà làm lung lay ư chí và ḷng yêu nước của nhân dân, mà chỉ càng nung nấu thêm ḷng căm thù khắc ghi vào dạ để đợi dịp họ đứng lên cầm súng bắt chúng phải đền nợ máu.

Đời chiến đấu lúc máu đào phải đổ

Mộng Thành - cuộc thế đă xoay vần

Sống với thân đâu hiểu số phận thân

V́ đất nước ngại ngần chi cuộc sống.

Nơi đây chỉ có lá rơi

Xung quanh mù mịt tiết trời mưa đông

Đố ai giữ được nỗi ḷng

Lẻ loi giữa núi mà không thấy buồn.

 

27 tháng 7 năm 1967 (*)

Niềm thương thay thế

 

Năm năm - tháng tháng - ngày ngày

Mưa mưa - nắng nắng dạn dày gió sương

Đêm đêm thức suốt canh trường

Ngày ngày lê bước trên đường đó đây

Mái nhà là núi rừng này

Suối sông là bạn gió mây là t́nh

Ba lô sớm tối bên ḿnh

Như người chị gái gia đ́nh chăm nom

Súng là vợ, đạn là con

Sớm chiều ôm ấp sắt son mặn nồng

Những khi gió lạnh mùa đông

Tấm chăn sưởi ấm giấc nồng của ta

Ni lon đỡ lúc mưa sa

Cao su đôi dép xông pha dặm trường

Có ai về đến quê hương

Cho ta gởi lại t́nh thương thế này

Của tiền t́nh nghĩa là đây

Gia tài vỏn vẹn không đầy vai mang.

 

______________________________

(*) Đối chiếu với thời gian của bài trước và bài sau - phải là tháng 8.

-----------------------

28 tháng 8 năm 1967

Cây tre

(Kỷ niệm một đêm gặp tre)

Nh́n tre lại nhớ ngày xưa

Cũng hàng tre ấy gió đưa trước nhà

Sáu năm tre đă cách xa

T́nh cờ gặp lại một đêm qua làng

Giữa đêm đen tối không gian

Tre ơi tre có nhớ làng tre ta

ở đây với đó dù xa

Nhưng cùng ḍng giống mẹ cha sinh thành

Có về quê ấy thăm anh

Ghé vào thăm hộ lều tranh ta cùng.

30 tháng 8 năm 1967

Đêm nay

(Đêm Đồng khởi)

Đêm nay thức trọn trời vừa sáng

Súng đạn một trời át không gian

Say sưa quần lộn đêm Đồng khởi

Quân thù khiếp vía những kinh hoàng

 

Chín rưỡi đúng giờ ta phát hoả

Pháo đèn súng đạn rộ như hoa

Lá cờ mặt trận vươn theo gió

Truyền đơn khẩu hiệu trắng muôn nhà.

 

LĐ ngày 5 tháng 9 năm 1967

Cuốn bánh

 

Một đêm đứng gác bên vườn chuối

Bỗng giật ḿnh chị cơ sở gọi tôi

Chị dúi vào tay tôi cuốn bánh

Rồi vội vàng chị bỏ đi ngay

 

Nh́n món quà tuy không lớn

Nhưng chứa đầy t́nh cảm bao la

T́nh thương ấy của đồng bào cách mạng

T́nh giống ṇi dân tộc Việt Nam

Biết nói ǵ nh́n chị giữa đêm tàn

Khẽ gọi nhỏ cảm ơn nhiều chị nhé.

 

10 tháng 9 năm 1967

Đêm về căn cứ

Hết địch rồi lại đến voi

Sao mà cản trở đường tôi thế này

Trong đêm một lớp sương dày

Làng kia băi nọ núi này ta đi

Trên đường lắm nỗi gian nguy

Khi trong địch hậu khi th́ rừng sâu

Bóng trăng chênh chếch ngang đầu

Cánh sao Bắc Đẩu núp sau núi này

Cùng ta về phía hướng tây

Đêm về căn cứ trải đầy gian nguy.

Lâu ngày ta mới gặp nhau

Chỉ trong giây lát nói đâu được ǵ

Rồi đành mang gói ra đi

Biết em có nghĩ những ǵ mến thương

Hiểu nhau cuộc sống trên đường.

 

Điểm Năm ngày 14 tháng 4 năm 1967

Để lại

(Ghi lời lưu bút của anh Đạt)

Hôm nay nhớ buổi chia tay

Tháng 9 - 67 là ngày tiễn chân

Kẻ đi người ở vui mừng

Chúc Thành công tác, Thành đừng có quên

Chúc Thành mạnh khỏe chí bền

Cố công học tập giữ nền tự do

Chúc Thành cố gắng chăm lo

Nâng cao tư tưởng để cho nên người

 

Thành đừng có tính hay lười

Để cho chúng bạn mọi người cười chê

Nói vậy Thành đâu phải thế

Kỷ niệm này cứ để măi lâu

Giờ đây tạm biệt xa nhau

Ḥa Tân - Suối Cát xa đâu Thành à!

                                          Anh: Bá Đạt

 

15 tháng 9 năm 1967

Tuyết đă chết rồi

 (Kỷ niệm một bữa nghe tin Tuyết đă chết)

Tuyết - người bạn đáng thương ấy đă hy sinh rồi.

Nghe tin Thành cảm thấy bồi hồi thương tiếc quá.

Trời ơi! Tuyết đă chết lâu rồi mà Thành có hay đâu. Tuyết chết vẻ vang trong đợt càn ngày 18 tháng Chạp 1966. Thế mà Thành vẫn không biết ǵ để chia sớt trong giờ phút quằn quại của Tuyết trước khi chết. Thành có hay đâu.

Quân thù đă cướp mất người bạn ấy rồi, người bạn gái đầu tiên có nhiều kỷ niệm sâu sắc.

Chắc cái chết của Tuyết mang theo biết bao uất hận, mang theo đời con gái xuống tận tuyền đài, với bao mơ ước đẹp vô ngần, nhưng mơ ước ấy Tuyết chưa kịp thổ lộ ra trong cuộc đời ngắn ngủi th́ Tuyết đă hy sinh cho cách mạng.

Ghi vài nét này để lưu lại kỷ niệm của người trai có nhiều luyến tiếc với người con gái đă qua đời.

Chỉ biết thế chứ biết nói ǵ nữa, hỡi vong linh của Tuyết.

------------------------

Điểm Năm 16 tháng 9 năm 1967

Rừng mưa

Chiều nay mưa tầm tă. Giữa chiến khu đang ngồi chỉnh huấn dưới mái nhà rợp những bóng cây. Đá dựng như tường xông hơi lạnh buốt. Trời âm u như giữa hoàng hôn. Gió thổi ŕ rào, mưa rơi lách tách. Những chàng chim ủ rũ đứng dưới tán cây già. Chúng tôi ngồi học tập giữa mưa sa. Nh́n bên ḿnh chỉ núi bao la, càng tha thiết nhớ quê nhà xa muôn dặm.

 

------------------

 

15 tháng 9 năm 1967

Đơn xin vào Đảng

Tôi Trần Mộng Thành, sinh năm một ngh́n chín trăm bốn mươi lăm (1945). Hiện đội viên Đội công tác C.10.

Kính thưa Đảng.

Với sự mưu cầu và ước mong về quyền lợi chính trị bản thân khi được tham gia cách mạng, với động cơ quyền lợi dân tộc khi được đứng vào hàng ngũ Đảng chiến đấu là để học hỏi và nâng cao ḷng trung thành với dân, với Đảng trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc.

Vậy tôi thiết tha đề nghị Đảng cho tôi được đứng vào hàng ngũ của Đảng để gần gũi rèn luyện đường lối, chủ nghĩa Mác - Lênin, rèn luyện khí tiết của người cộng sản, kiên định lập trường hơn nữa để suốt đời cống hiến cho chủ nghĩa cộng sản, cho giai cấp và dân tộc.

Trước khi vào Đảng tôi c̣n nhiều thiếu sót, chưa xứng đáng với phẩm chất một đảng viên. Vậy muốn được tốt hơn, muốn được Đảng tin cậy, trước Đảng tôi xin thề:

1. Luôn luôn cống hiến suốt đời, dù phải hy sinh hay sa vào tay địch cũng một ḷng trung thành, không đi ngược lại quyền lợi của Đảng, của giai cấp và dân tộc.

2. Sẵn sàng làm tṛn bất cứ nhiệm vụ khó khăn, nguy hiểm khi Đảng giao.

3. Luôn học hỏi quần chúng, rèn luyện chủ nghĩa cộng sản, đấu tranh bảo vệ đường lối, nguyên lư của Đảng.

4. Luôn luôn nâng cao khí tiết và phẩm chất của người đảng viên, sửa chữa khuyết điểm, giữ vững và phát triển ưu điểm để không ngừng tiến bộ.

Thưa Đảng! Ước mơ về quyền lợi chính trị là mục tiêu phấn đấu cho sự nghiệp dân tộc mà bản thân đă thấy rơ ràng hơn bao giờ hết, giai đoạn lịch sử muốn hiến dâng ḿnh vào sự nghiệp. Tôi viết đơn này xin Đảng xem xét cho tôi được đứng vào hàng ngũ của Đảng cùng chiến đấu.

------------------------

17 tháng 9 năm 1967

Ngày vào Đảng

Trong một căn nhà lợp bằng lá giữa khoảnh rừng nơi chiến khu, dưới đêm mưa tầm tă, trên tường treo một lá cờ Đảng, ảnh của Hồ Chủ tịch và ngọn đèn dầu leo lét. Đó là nghi thức của một buổi lễ đầy trang nghiêm, là thời khắc lịch sử của cuộc đời chính trị - Chi bộ làm lễ kết nạp tôi vào Đảng.

Ước mơ từ lâu đă thành sự thật, tôi sung sướng nhẹ bổng người lên, tôi hồi hộp đứng trước buổi lễ, như đang ở giữa trận đồ chiến đấu, với lời thề đanh thép, cương quyết, cũng chính là tiếng súng đang vang động vào tim óc quân thù để bảo vệ chân lư. Dù hy sinh đến giọt máu cuối cùng cũng bảo vệ Đảng, hết ḷng hết sức phục vụ nhân dân, phục vụ giai cấp, phấn đấu nâng ḿnh lên hàng đầu chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Và c̣n nữa, những lời thề làm cho tôi thêm sức mạnh, nung nấu căm thù tiêu diệt địch.

 

----------------

29 tháng 9 năm 1967

Đứa em gái ngoan

Đứa em gái út của tôi cuộc đời hầu như không có được t́nh thương của cha mẹ. Thế th́ sự chăm sóc và dạy dỗ t́m đâu ra được?

Ngoài t́nh thương ruột thịt của người anh ra, c̣n có t́nh thương nào trong cuộc sống của đời em mồ côi bé bỏng. Càng ôn lại hoàn cảnh gia đ́nh càng thấy thương em vô hạn!

Những năm côi cút ấy em được nuôi nấng và chăm sóc trong t́nh thương anh chị, được ấp ủ dưới mái lều tranh qua 15 năm từng chung sống.

Rồi em ra đi làm cách mạng, gác lại tất cả t́nh thương quư báu ấy. Khi đời em bắt đầu hiểu rơ tiếng gọi của Tổ quốc, em đă theo anh trong chuyến đi biền biệt, ngày qua tháng lại sáu năm dài trong cuộc đời cách mạng. Nhờ t́nh thương ruột thịt ấy mà khuây khỏa cho anh em ta trong cuộc đời chiến đấu, xa cách gia đ́nh.

Một điều càng thương hơn v́ em là em gái ngoan, lại càng hănh diện là em gái tốt. Em đă hiểu và ư thức được giữa cái sai và cái đúng, giữa cái khinh và cái trọng. Em tự chọn cho ḿnh con đường ấy. Góp sức cùng em, có tập thể cách mạng giúp đỡ, giáo dục em được tiến bộ.

Vậy mà từ lâu anh cứ âm thầm lo cho em v́ thiếu sự giáo huấn của cha mẹ khi em đă trưởng thành.

Lúc này anh thấy thương em hơn lúc nào hết.

----------------

Tối ngày 29 tháng 9 năm 1967

Đêm nay suưt nữa là nguy!

Đêm 29, chúng tôi đi công tác phục vụ kinh tế một ấp nhỏ ở địa phương. Một đêm đầy trở ngại, gặp phải thủ đoạn xảo quyệt của địch từ lâu chưa dùng ở ấp này, chúng gài ḿn xung quanh ấp, ở cửa ngơ nhà dân, đường hẻm, góc rào, hàng rào.

Đêm đầu tiên chạm phải một dây ngang bụng cồm cộm, tôi giật ḿnh vội lui lại, may quá đúng là dây cước gài ḿn. Vượt qua đoạn đầu đến đoạn thứ 2 ở một góc rào một dây động ở ngang chân. Rút kinh nghiệm tôi ngồi xuống rà đúng là quả thứ 2.

Suưt nữa là hai lần nếu ấn mạnh một ly th́ có lẽ phải bị với nó rồi. Thật là may.

--------------------

10 tháng 10 năm 1967

Thu qua

Tiết trời đă chuyển sang Đông

Thu buồn từ giă mấy ḍng lệ rơi

Chiều nay buồn quá Thu ơi!

Giữa rừng ảm đạm ngắm trời mây trôi

Chiều nay gió lạnh về rồi

Mưa sa thấm ướt áo người phong sương

Đông về gợi lại t́nh thương

Trong đời chiến đấu dặm trường xa xôi.

 

Gợi lại

Thời gian đă qua không bao giờ trở lại. Dĩ quăng sẽ trở thành quá khứ.

Tám năm qua chưa tan nḥa trong tâm trí, mối t́nh đầu là kỉ niệm đáng ghi.

Từ thuở ấy tôi c̣n đi học, đời học tṛ đă sớm một mối t́nh đầu, rồi từ đó ba năm sống bên mái trường, mối t́nh càng đậm, càng sâu...

Song cuộc sống con người, ḥan cảnh và mọi sự vật trên đời đều  biến đổi, nên nó măi luân hồi không cố định, thế cho nên chúng tôi đành từ dă nhau trong một mùa hoa sen nở rộ.

Bạn ơi hoa sen đă nở rồi

Hè sang ta sắp biệt ly thôi.

Hè đă qua, ngày nghỉ nắng lại đến, nghẹn ngào chia tay biết nói ǵ.

Thời gian cướp mất đi rồi

Gọi là duyên của lứa đôi buổi đầu.

Hai tháng, ôi sao dài vô tận, mơ ngày hội trường sẽ gặp lại, ngày vui đă đến như hội nhưng rồi cũng buồn như một màu tang.

Đến trường lơ láo trước sau

Bóng ai không thấy ḷng đau thấy nhiều

Hưởng đă nghỉ học rồi, thế là mối t́nh đă bị ngăn cánh qua bức tường hoàn cảnh, và sẽ măi măi là ngăn cách nếu không gặp lại một đêm khi trường liên hoan, Hưởng đến xem.

Gặp nhau thăm chút thế thôi

Gợi làm chi nữa để rồi khổ thêm.

Tôi đă nghỉ học, từ đó đă ra đi, đi măi tám năm, rồi thời gian sẽ xóa tan nỗi đau bùon. Bỗng một chiều sống lại kỷ niệm tám năm về trước, có người bạn biết và kể lại cô ấy hiện giờ là nữ du kích Tuy Ḥa. Thế ra Hưởng cũng cùng một chí hường với ḿnh. Giá ǵ gặp lại nhỉ?

Nhưng làm sao được, ngày tháng cứ dần trôi, đưa tương lai đời người về nơi vô định, thế th́ muộn rồi, dù có mơ ước thế nào đi nữa cũng không thành.

Gợi lại chút thôi kỷ niệm ấy

Mong ǵ gặp lại mối t́nh xưa.

-------------------------

 

15 tháng 10 năm 1967

Đêm trăng

Đố ai biết được đời ta

Đố ai biết được đời ta

Nơi đây chỉ có trăng ngà biết thôi

Mênh mông rừng núi muôn đời

Qua cơn sốt rét đang ngồi ngắm trăng

 

Lặng nh́n dưới lớp sao giăng

Thả hồn bay đến chị Hằng xa xôi

Lẳng lơ có đám mây trôi

Về đâu mây hỡi giữa trời bao la

 

Khác ǵ cuộc sống đời ta

Vui trong chiến đấu xông pha đêm trường

Để t́m một mối t́nh thương

T́nh yêu Tổ quốc t́nh thương giống ṇi.

 

----------------------------

27 tháng 10 năm 1967

Đua ơi! Xót thương biết bao khi anh ngă xuống hy sinh để cho bao người xông lên tiêu diệt quân thù, xây dựng đất nước. Đau xót làm sao, người đồng chí cùng lư tưởng, cùng giai cấp đă sống chung bao ngày chiến đấu gian nguy và cũng là người bạn hiếm hoi, thật thà, đáng thương nhất.

Nghe tin, Thành đau đớn quá.

Lại càng đau đớn hơn khi nhớ lại lời nói của anh cách đây không đầy hai tháng  trong đợt học tập Nghị quyết 13. Nửa đùa nửa thật anh đă nói: Học xong đi chiến đấu, biết đứa nào c̣n, đứa nào mất. Nếu có hy sinh coi như tṛn nhiệm vụ, song ước ǵ khi hy sinh được nh́n thấy quê hương giải phóng.

Giờ đây Đua đă hy sinh làm tṛn nhiệm vụ nhưng chưa nh́n thấy quê hương giải phóng, độc lập, dân tộc vui tươi mà c̣n trong gông xiềng, trong nô lệ đế quốc. Đua đă  hằng mơ ước thế khi cầm khẩu súng chiến đấu v́ cách mạng, v́ lư tưởng, có mơ ước nào cao quư hơn thế nữa.

Đối với người bạn c̣n đang chiến đấu, sẽ tiếp tục sự nghiệp và mơ ước ấy cho chúng ta, cho Đua nơi chín suối được ngậm cười. Dẫu phải hy sinh tất cả.

Ghi vài ḍng để làm kỷ niệm t́nh thương đáng quư nhất đă hy sinh.

 

-----------------------

8 tháng 11 năm 1967

Phải như thế nào? Hay.

T́nh yêu trăm năm ta cần phải lựa chọn. Hạnh phúc là tương lai lâu dài cả một cuộc đời. Người yêu lư tưởng của ḿnh là khi thấy ḷng đă vừa ư, lại đẹp, càng đẹp càng yêu tha thiết. Như thế mới tốt đẹp cho hạnh phúc trăm năm.

Trong lựa chọn phải đứng trên quan điểm của người cách mạng, đạo đức là tất yếu, sắc đẹp quan trọng đối với t́nh yêu, tài năng là cần thiết cho cuộc sống.

Ta không nên v́ lẽ này hay lẽ khác, không v́ thiếu thốn t́nh cảm, hiếm hoi đối tượng mà nhắm mắt đưa chân khi đă yêu mà ḷng chưa thật yêu.

Vậy phải như thế nào?

Hay...

Yêu nhau xây dựng hạnh phúc, nhưng có ǵ phải hối hận về sau không? Có ǵ không đảm bảo hạnh phúc lâu dài, và có ǵ không xứng đáng là người lư tường?

Vậy phải như thế nào?

Hay...

Phải gác lại tất cả những ǵ gọi là t́nh yêu thuở ban đầu chăng? Hay sẽ xóa tan h́nh ảnh ấy để cho tâm hồn được thanh thản?

Có ǵ để tiếc nuối một bóng h́nh, một t́nh yêu ấy không? Có ǵ làm cho người ta phải đau khổ và cảm thấy ḿnh là người có tội?

Tôi đang t́m một tia sáng để quyết định vấn đề cho đúng đắn, tránh hối hận hay tiếc nuối về sau mà mang đau khổ cho một trong hai người trong cuộc.

 

-----------------

15 tháng 11 năm 1967

Rừng đêm trăng

Cả không gian đang trầm lắng trong màu mơ của núi rừng tắm ánh trăng đông. Trời về khuya màn sương phủ dần như lớp lụa ngà đắp lên dải đất cho ấm ḷng giữa tuyết lạnh trời đông. Quê hương tôi ơi! Núi rừng quư báu biết bao đă nuôi nấng cuộc đời chiến đấu để đắp xây ngày thắng lợi. Quê hương tôi đây, biết bao dốc núi, suối sông, tháng ngày cũng âm thầm dăi dầu trong mưa nắng. Đẹp biết bao mùa hoa chiến thắng như những đoá hoa nở rộ đón xuân về. Tiếng chim rừng chào hót say mê như những chàng trai cất tiếng hát để cùng núi rừng dựng xây lư tưởng. Đẹp biết bao nỗi niềm thương mến, mà cuộc đời từng trải với núi rừng, đă từng vui sướng buồn đau, từng gian lao cơ hàn trong cuộc đời phong ba chiến đấu, như đêm đêm giữa canh thâu ngỡ ngàng nghe suối chảy, ngày ngày vượt qua những mỏm đồi cao vời vợi, nghe chim reo, sóc nhảy, vượn gọi đàn. Tiếng chim kêu hay voi thét cọp gầm, tất cả là niềm thương không c̣n hăi hùng như trước nữa.

Thân biết bao như đêm nay trên chiếc vơng nằm một ḿnh dưới trăng sáng giữa khoảng rừng lấm tấm như dải khăn hoa phủ lên ḿnh trong đêm lạnh - sống bên nhau cùng với tiếng cú sầu, tiếng chim trong mơ ngủ, tiếng gió từng cơn ŕ rào khua vào cành lá, cùng với tiếng suối reo róc rách.

Tất cả là niềm thân, là tiếng hát, tiếng nhạc rừng đêm như khuây khỏa cho cuộc đời chiến đấu trong đêm cô quạnh này.

 

Lỗi hẹn

Trưa nay, con suối đá lạnh lùng cùng người con gái đang mỏi mắt chờ tôi. Không biết em có hiểu cho người hẹn ấy không đến được v́ đang bận hay không? Viết mấy chữ trên mảnh giấy nhờ người bạn gái đưa đến cho...

Gặp... nh́n anh bằng đôi mắt đầy bực bội, có lẽ...đă giận anh rồi, song anh th́ cố làm khuây, để khi nào gặp riêng anh sẽ nói cho em hiểu rơ.

Nè! Tại sao... lại giận Thành như thế th́... có hiểu và thông cảm cho Thành không? Yêu nhau mà sự việc nhỏ không tha thứ cho nhau được à? Nào em có giận anh đâu, em chỉ bực là tại sao anh không cho em biết trước, chờ măi em phải về thêm thất vọng.

Đêm thứ ba anh thấy mạnh dạn hơn.

-----------------------

22 tháng 11 năm 1967

T́nh ta say đắm

Khuya rồi có lẽ mọi người đă ngủ hết, giữa cảnh rừng đêm, bên chúng ta chỉ có ánh trăng rọi vào như chứng kiến. Tất cả cảnh vật đều im ĺm như mái đầu xanh đang lặng lẽ xây t́nh trong đêm lạnh. Ngồi bên nhau ngập ngừng anh choàng lấy vai em, sung sướng cầm lấy tay em, lần đầu tiên hôn lên má em những cái hôn say đắm. Dưới màn sương dày lạnh lẽo em ấp lấy tay anh cho đỡ lạnh, âu yếm nói lên những lời bối rối (nếu t́nh ta không thành th́ sao anh nhỉ). Câu hỏi ấy làm anh lúng túng chưa kịp trả lời th́ em vội lảng sang qua chuyện khác.

Đêm tâm sự anh muốn nói nhiều về mối t́nh của chúng ta, nhưng cứ nói những câu chuyện bâng quơ, c̣n em th́ cũng thẹn thùng úp mở khi t́nh chúng ta vừa mới chớm nở mà say đắm.

Đêm nay anh cảm thấy vui sướng hơn đêm nào hết, và có lẽ là đêm đầu tiên của cuộc đời khi tất cả cảnh vật nơi đây là niềm yêu thương vô hạn, nó cũng vui, cũng rạo rực, cũng tha thiết như mối t́nh của chúng ta. Em say sưa kể chuyện nhà, chuyện của đời em. Cầm tay em, anh nghĩ nhiều về chuyện của chúng ta, không biết t́nh yêu có bền vững, lâu dài hay sẽ tan vỡ. Những suy nghĩ ấy chẳng những của riêng anh mà cả em nữa, em cũng nghĩ nhiều về hạnh phúc ngày mai.

Đêm đă tàn, đôi mái đầu xanh vẫn gắn chặt bên nhau, âm thầm dưới màn sương lạnh. Giờ này đă khuya rồi, trăng 20 đă quá ngang đầu, ánh trăng bạc màu phủ lên hai mái đầu đang say sưa hứa hẹn.

“Sắp sáng rồi, thôi em vào nghỉ”

Bịn rịn cầm lấy tay như không muốn rời nhau, em ngả đầu vào ngực anh, anh hôn em, hôn nhiều. Phút cuối cùng rồi em cũng phải đi, anh đứng nh́n theo bóng em mà âm thầm trách cho đêm năm canh sao trôi đi nhanh quá.

 

 

24 tháng 11 năm 1967

Đến với em

Đêm thứ tư.

Anh đến với em đêm cuối cùng rồi mai anh lên đường công tác, đến với em trong âm thầm lặng lẽ, giữa đêm trường chỉ có một ḿnh em đang thao thức chờ anh.

Ngồi bên em anh ấp tay lên lồng ngực, có lẽ tim em đang hồi hộp, chính anh cũng vậy. Đôi quả tim cùng chung nhịp thở, cũng hồi hộp và cũng vừa in trọn một t́nh yêu.

Dịu dàng em đón lấy tay anh, đôi tay nắm chặt im lặng hồi lâu như suy nghĩ điều ǵ cho cả một cuộc đời.

Em hỏi anh: - Anh chưa ngủ à? - Chưa. - Em cũng thế. - Vâng. Đôi môi anh âu yếm đặt lên má em cái hôn suốt đời mà anh không sao quên được, cái hôn cho anh hạnh phúc, cho tương lai mà anh đă hằng mơ ước.

T́nh chúng ta biết bao thắm thiết, em không c̣n bỡ ngỡ như đêm trước nữa, em hôn anh rất nhiều làm cho ḷng anh ấm lại.

Đêm nay hạnh phúc chúng ta đă đến gần, những mơ ước xa xôi giờ đây trở thành sự thật. Nơi đây cảnh vật c̣n đang say ngủ, không gian cũng đang lặng lẽ như một giấc mơ, tiếng cú đêm, tiếng sương rơi vào mái lá, ḥa theo tiếng gió ngàn, cùng với trăng vàng tỏa sáng giữa canh trường. Tất cả đều là t́nh cảm hồn nhiên, thơ mộng như mối t́nh chúng ta đầy mơ mộng lứa đôi.

Ngồi bên em, anh ôm mái đầu em vào ngực anh, đôi má kề nhau là lúc nói lên lời ước hẹn. Trong một đêm đă mấy lần em giận anh v́ anh c̣n nghi ngờ ḷng chung thuỷ của em. Mấy lần em nh́n anh say đắm khi nghe anh kể lại cuộc đời gian khổ của anh. Mấy lần em nũng nịu với anh. Tất cả đều xuất phát từ một chữ yêu giữa người con gái với người con trai.

Đêm nay anh muốn tâm sự với em đến sáng rồi anh đi được không? Em đồng ư chứ! - Tùy anh. - Em trả lời một câu cộc lốc rồi im lặng, có vẻ buồn cho sự chia tay.

Song không thể được v́ điều kiện không cho phép, em lại vừa bệnh mới dậy, hơn nữa có người đến nên vội vàng từ giă một cách đột ngột mà chưa nói ǵ đến chuyện ra đi.

Đêm nay có ai hiểu cho mối t́nh ta mặn nồng.

 

---------------------

25 tháng 11 năm 1967

Tạm biệt nhau

Giờ ra đi, biết rằng t́nh yêu không thể nào cản bước anh đi làm nhiệm vụ, song anh cũng không thể nào vô tâm bước đi mà ḷng chẳng bùi ngùi lưu luyến cho mối t́nh thắm thiết mấy đêm qua.

Từ giă nhau, anh muốn thể hiện nỗi ḷng thắm thiết như chúng ta đă gắn bó mấy đêm qua, để cho người từ giă ra đi cũng như người tiễn đưa ở lại khỏi mang lấy sự lạt lẽo với nhau. Nhưng v́ hoàn cảnh, anh em bên cạnh rất đông, làm sao thể hiện ra được khi mối t́nh của chúng ta c̣n phải giữ kín. Thôi, ta đành chịu tiếng oan vậy, miễn hiểu được nhau qua đôi mắt đầy tŕu mến là được.

Siết chặt tay em lần cuối cùng, anh mang gói ra đi, mang cả tấm ḷng dạt dào đầy lưu luyến, trên đôi vai nặng trĩu trong xa xôi muôn dặm.

 

 

Lá thư gửi em gái

Hồng em thương mến!

Bức thư của người anh trai từ nơi hậu tuyến gởi đứa em gái mến thương để mừng tuổi năm mới trong hoàn cảnh xa xôi này.

Hồng à! Những mùa xuân tươi đẹp đáng lẽ ra anh em ta cùng chung hưởng trọn vẹn trong t́nh cảm gia đ́nh, anh chị. Nhưng lại không được v́ giặc Mỹ đă cướp mất những ǵ tươi đẹp nhất. Hiện giờ khắp trên hai miền đất nước thân yêu đang diễn ra biết bao cảnh chết chóc thảm thương v́ đạn bom Mỹ. Biết bao cảnh điêu tàn v́ khói lửa chiến tranh, biết bao t́nh cảm chia ly của người thân yêu ruột thịt trong mùa xuân đầy mong nhớ mến thương này. Cũng như anh em ta đây, trong ngày chiến đấu anh vẫn hằng mơ ước những mùa xuân sẽ trở lại với đất nước thanh b́nh. Lúc ấy không c̣n quân xâm lược Mỹ, anh em ta sẽ sung sướng hưởng trọn mùa xuân tràn đầy t́nh cảm gia đ́nh ruột thịt.

Nhưng những mong ước thiết tha ấy chưa thực hiện được, hiện giờ phải tạm sống giữa mùa xuân đầy phũ phàng. Em phải hết sức thông cảm v́ hoàn cảnh chiến đấu, không được gặp nhau trong điều kiện có thể gặp được.

Anh nhớ em lắm, xa nhau lâu ngày mong được gặp nhau để thăm em v́ t́nh anh em ai lại không thương nhớ, nhất là đang trong cuộc sống lẻ loi, thiếu thốn t́nh cảm của anh em ḿnh cùng chung một con đường chiến đấu.

Hồng à! Chắc không phải riêng anh mà cả em cũng vậy, lo lắng cho nhau từng giờ từng phút, không biết trong công tác, trong chiến đấu, có ǵ không may xảy đến hay không? Sức khỏe ra sao? Thương biết bao cuộc sống khổ cực thiếu thốn mà anh em ḿnh phải vượt qua để t́m cho ḿnh một lẽ sống. Hễ lâu ngày không gặp nhau, biết tin nhau th́ sốt ruột lo âu. Tất cả t́nh cảm ấy là nguồn động lực, là sức mạnh thúc đẩy anh em ta vượt qua để làm tṛn nhiệm vụ, góp phần chung cho chiến thắng, nhất là trong giai đoạn lịch sử này.

Vậy th́ dù phải hy sinh t́nh cảm nhỏ bé để phục vụ cho quyền lợi chung cũng được. Cho nên bữa anh định viết thư nhắn em vào thăm, nhưng thấy đường sá xa xôi, hơn nữa tất cả mọi người đang bận rộn trong nhiệm vụ mới, chẳng lẽ ḿnh ngồi đó mà nghỉ phép sao - cho nên anh thôi.

Phần anh lâu nay khỏe luôn, đi công tác ít về căn cứ. Trong công tác đ̣i hỏi phải phấn đấu nhiều mới được. Em thay anh viết thư cho Nô nhé.

Cuối cùng chúc em sang xuân mới nhiều sức khỏe, công tác tốt.

 

 

13 tháng Chạp 1967

Có lẽ tôi chưa trả lời ư tôi trong bài nhật kư “Phải như thế nào? Hay...” viết ngày 8-11-1967. Mà tại sao ḷng ḿnh lại quyết định tự bao giờ cho vấn đề ấy. Để cho h́nh bóng ngày càng in sâu vào quả tim, rồi t́nh thương càng trở nên thắm thiết.

Có phải đó là việc làm không có chủ ư và ḿnh cũng không viết ra v́ sự việc xảy ra cách đây chưa lâu. Qua xác định những vấn đề chính, một là t́nh yêu ấy vẫn c̣n nhiều rắc rối, hai là có nhiều triển vọng, cùng với t́nh thương thầm kín của em, nên ḿnh đă yêu em ngay từ buổi đầu.

Qua hai đêm tâm t́nh với nhau ḿnh đă hiểu rơ.

V́ vậy ḿnh mới thổ lộ ra và mạnh dạn tiến thêm một bước mới.

Nhất là hai đêm thứ ba và thứ tư, ḿnh đă viết rồi trong bài: “T́nh ta say đắm” và “Đến với em”.

 

-----------------------------

20 tháng Chạp 1967

Đêm bị địch phục kích

Trong chiến đấu, sự đối mặt với quân thù bằng súng đạn là lẽ thường, nếu thận trọng, khéo léo là vượt qua được những giây phút gian nguy có thể kết liễu cả đời ḿnh. Đó là đức tính của người cách mạng.

V́ lẽ đó mà tôi đă vượt qua giây phút hiểm nghèo ấy.

Trên cánh đồng vừa mới gặt, khi bóng tối tràn về ch́m ngập không gian cũng là lúc tôi cố vượt qua cánh đồng, đột nhập vào làng để tranh thủ thời gian sơ hở của địch. Tấm ngụy trang lốm đốm in h́nh bóng cây đă lượn qua màu gốc rạ, cố ư hay vô t́nh nó đă bịt mắt quân thù, không tài nào phát hiện nổi, tạo thời cơ cho người chiến sĩ ṃ sát thắt lưng địch.

Tôi đă phát hiện tiếng nói nho nhỏ của chúng đang ở dưới công sự, tôi nhanh chóng lặn người vượt qua v́ biết ḿnh lọt vào giữa đội h́nh chúng phục kích. Đến thằng cuối cùng v́ gần quá chúng phát hiện nổ súng, tất cả hốt hoảng nổ như mưa bấc không kể hướng nào cả. Lúc ấy tôi lợi dụng bờ ruộng làm địa h́nh rút về núi an toàn, mặc sức chúng chửi nhau inh ỏi, rồi vội vàng chuồn đi nơi khác chui rúc.

 

--------------------

29 tháng Chạp 1967

Giờ lịch sử

Vừa mừng vừa lo, suốt mấy ngày không ăn ngủ được. Lệnh tổng công kích đă đến rồi. Mỗi đồng chí chúng ta sẽ làm ǵ đây trong giờ phút lịch sử quyết định này? Lời thề với dân với Đảng nơi đây là cơ hội cho ḿnh trọn ước.

Trong không khí bừng bừng máu nóng, dưới khoảng rừng che giấu một đoàn quân rộn ràng cờ hoa súng đạn.

Buổi lễ xuất phát cuối cùng, mỗi đồng chí trang nghiêm gắn lên vai lời thề Tổ quốc, rồi rầm rập lên đường, đoàn quân đi, ch́m trong đêm tối. Niềm vui đi chiến đấu, ŕ rào ngọn gió biển thổi qua, trôi nhè nhẹ trên cánh đồng mênh mông bát ngát, th́ thầm thỏ thẻ như nhắc nhở vuốt ve lên mái tóc của từng chiến sĩ trên đường lập công mang về vinh quang cho ṇi giống.

Vị trí tập kết cuối cùng từng bộ phận chia tay nhau về chiến hào chờ lệnh.

Giờ điểm hỏa đă đến, từng mũi nhọn thọc sâu vào hậu cứ địch tung ra những tia lửa sáng trời ḥa theo tiếng pháo xuân, tiếng reo ḥ lùng vây diệt địch.

 

 

Trận chiến đấu ác liệt

Qua một ngày chiến đấu, quân giặc ỷ thế đông vây chúng tôi vào một khu rừng non nhỏ hẹp. Trong t́nh thế ấy mỗi đồng chí sẵn sàng chuẩn bị cho ḿnh một cái chết để hiến dâng cho Tổ quốc trong giờ phút cuối cùng vinh quang nhất đời ḿnh.

Mấy lần địch xung phong ép chúng tôi vào một ṿng vây chu vi không đầy mười mét. Trước t́nh huống ấy, bản năng chiến đấu và ḷng căm thù rực lửa trút lên ṇng súng sẵn sàng nhả đạn tiêu diệt quân thù.

Khoảng rừng nhỏ nằm giữa đồng trống có hơn 500 quân vây chặt một tiểu đội chiến sĩ giải phóng, ba lớp ṿng vây mỗi thằng cách nhau năm thước, bọn Triều Tiên ỷ thế đông, vũ khí nhiều nhưng lại khờ khạo nhút nhát vô hạn. Chúng tôi dùng mưu trí vượt qua lớp ṿng vây trong đến ṿng vây ngoài v́ chúng đông dày quá không sao tránh được, phải đợi gần tối tổ chức đánh chúng một hiệp bất ngờ. Những phát súng chính xác làm từng tên ngă gục la inh ỏi. Chúng bung ra chưa kịp tổ chức đánh lại chúng tôi th́ trời đă tối. Lợi dụng màn đêm, chúng tôi vượt qua, trở về căn cứ an toàn không ai sao cả.

Trận chiến đấu với quân giặc đông gấp 50 lần, cái chết của chúng tôi tưởng chừng đă đến tận gáy, quần lộn với chúng suốt một ngày, cách nhau 2 - 3 mét, dẫm qua dấu giày của chúng mà đi, vượt qua ṿng vây dày đặc mà tiêu diệt chúng, bảo vệ đồng đội.

Đây là trận đánh ác liệt nhất trong ngày 30 Tết, nhận nhiệm vụ hợp đồng chung, kéo địch, giữ chân địch để các nơi làm nhiệm vụ - ngày 30 Mậu Thân(*) ở PB1 - PB2 - VB.

 

____________________

(*) Tức 30 tết Mậu Thân

 

Niềm mong đợi
Mậu Thân 1968

Xuân đi rồi lại bảy xuân qua

Biền biệt bao xuân cách xa nhà

Thương cho đôi mắt ngồi tựa cửa

Mỏi ṃn trông ngóng kẻ phương xa

 

Từ ấy phôi pha tháng năm dài

Nguyện cầu xuân măi nét không phai

Chờ ngày đất nước tan giặc Mỹ

Con về vui trọn cảnh trùng lai.

 

---------------------

30 tháng Giêng 1968 (*)

Tan vỡ

Qua một ngày lo âu anh nơm nớp trở lại khoảng rừng để biết tin em, th́ ra em đâu c̣n nữa. Phải chăng khoảng rừng cũng ôm trọn nỗi niềm chia ly, nó đang âm thầm lặng lẽ như cùng với người trong nỗi buồn đau. Trước cảnh biệt ly anh biết nói ǵ hơn, chỉ mím chặt môi nuốt lấy xúc cảm của nỗi ḷng đau thương mà thầm nghĩ, đời ḿnh c̣n cảnh nào buồn hơn thế nữa.

“Em bị địch bắt” cái tin như sét đánh vào đầu anh, anh bàng hoàng như người vừa tỉnh mộng, nhưng trước đám đông anh cố làm khuây, gượng cười để giấu niềm xúc động, để cho mọi người không biết được quả tim này trong giờ phút tang thương, song làm sao được, càng giấu bao nhiêu, sóng ḷng càng dạt dào bấy nhiêu.

Suốt mấy đêm anh không sao ngủ được, càng nghĩ đến em, h́nh ảnh yêu thương càng ám ảnh bên anh, càng yêu em anh càng nhớ lại những đêm trên núi rừng căn cứ lạnh lẽo hai đứa ngồi bên nhau tâm sự, hứa hẹn. Rồi từ đấy, mới chưa được bao lâu, nay phải sống trong chuỗi ngày buồn tẻ nhớ mong.

Trong biệt ly anh càng hối hận hơn cho những phút

chia tay, v́ phải giữ kín cho mối t́nh nên mấy ngày gặp nhau anh không nói được ǵ, đôi lúc gặp anh em tỏ lời trách móc. Đến phút cuối cùng khi chia tay anh cũng chẳng nói ǵ, chỉ nắm lấy tay em đưa lên môi hôn kín đáo trước đám đông, mà hy vọng ngày làm xong nhiệm vụ trở về gặp nhau anh sẽ nói nhiều cho em hiểu ḷng anh.

Nhưng rồi có ai ngờ đâu phút cuối cùng chia tay cũng là phút cuối cùng vĩnh viễn đánh mất mối t́nh, biệt ly bóng h́nh đă gắn nguyện vào tim. Mối t́nh ấy chớm nở chưa đầy 5 tháng, rồi đành phải chôn vùi trong một ngày xuân đẹp nhất, mà ḷng cứ mơ tưởng là ngày tươi đẹp nhất cho vạn mối t́nh.

“Có phải yêu là khổ đấy”.

 

--------------------------

03 tháng Giêng 1969 (*)

Ngày thứ ba mong đợi

Người buồn cảnh có vui chi

Lá rừng rụng lấp dấu đi không về

Chiều nay ḷng thấy tái tê

Ngồi trông lá rụng nh́n về hướng Đông

Thôi c̣n đâu nữa mà mong

Người con gái ấy ngồi trong ngục tù.

 

______________________

*) Đối chiếu với thời gian của bài trước và bài sau, phải là năm 1968.

 

-----------------------------

Đêm 11 tháng Giêng 1968

Đêm thứ mười

Đêm nay nữa là đêm thứ mười

Mười đêm ta mong đợi người yêu!

Rừng núi ơi! Sao cảnh tiêu điều không c̣n rộn ràng như trước nữa, cũng chính nơi đây rừng núi cùng ta ôm trọn một mối t́nh.

Ôi! Dịu dàng và thơ mộng biết bao nhiêu.

Nhưng rồi một ngày núi rừng tiễn đưa đôi bạn trẻ ra đi, ngày trở lại chỉ c̣n là một quả tim lẻ loi mang đầy đau thương, ly biệt.

Mười đêm qua, rừng núi cùng ta chung cảnh ngộ, suốt năm canh ôm lấy nỗi niềm chua chát bởi v́:

Núi rừng vắng một bóng h́nh

Trái tim mang nặng mối t́nh biệt ly

Núi rừng vắng một người đi

Là tim mang lấy những ǵ khổ đau.

 

-------------------------

25 tháng 2 năm 1968

Địch càn

Địch càn không rút ngày đông

Chặn đường lấp nẻo ta không lối về

Mười ngày trông đợi mỏi mê

Liên lạc đă đứt quả là đáng lo

Gạo ngày trụt xuống không no

Nước bùn từng hớp để cho đỡ ngày

Tiết trời đang lúc nắng gay

Ngồi trên đỉnh núi suốt ngày khô khan

Giận bầy giặc cướp sói lang

Để ta phải chịu muôn ngàn gian nguy

Nhưng v́ chân lư, sá ǵ.

 

----------------------

8 tháng 3 năm 1968

Ước mong

Ngồi trên đỉnh núi nh́n sang

Thấy quê hương đó ḷng càng ước mong

Đợi ngày thống nhất thành công

Người con ái quốc non sông đón về

Sớm chiều vui với làng quê

Thỏa t́nh mong đợi vẹn bề đấu tranh

Hoa niên đẹp lắm tuổi xanh

Ḥa b́nh tô thắm như cành hoa mai

Xuân này gần đến tương lai

Chiến công vang dội những ngày đầu năm.

 

Lá thư của em gái

Em Trần Thị Thu Hồng

Địa chỉ: H.T. 1722HBA

 

Anh Thành kính mến!

Anh mến! Anh làm ǵ đấy? Em gửi thư cho anh đây! Anh có khỏe không? Dạo này công tác chắc vất vả lắm phải không anh nhỉ? Cầu mong anh đạt nhiều may mắn trong nhiệm vụ, cũng như sức khỏe để em mừng.

Anh à! Đă lâu hai năm trôi qua, thời gian khá dài mà anh em ta chưa lần nào gặp nhau, em nhớ anh lắm, mong gặp để thăm anh và có ǵ vui buồn kể cho anh nghe, song điều kiện thế anh em ta phải chịu vậy, v́ hoàn cảnh chiến đấu cũng phải thông cảm thôi, hẹn ngày giải phóng quê hương - ngày vui chung của toàn dân - chừng ấy anh em ta tha hồ gặp nhau để thăm lo sức khỏe.

Vừa rồi em có nhận được thư anh, em phấn khởi lắm v́ được biết anh khỏe và đang c̣n sống, vậy mà người ta cứ đồn anh chết rồi, em buồn quá cứ tưởng như người ta nói đúng, hơn nữa cả thời gian dài không được thư anh, em lại càng lo thêm.

Anh kính! Em nghe sức khỏe anh dạo này yếu lắm phải không? Anh thường đau măi, em lo lắm, dạo này c̣n đau nữa không anh? Trong điều kiện này đáng lẽ em lo lắng chăm sóc cho anh nhiều mới phải v́ gia đ́nh ngoài em ra không c̣n ai nữa, nhưng tại anh công tác một nơi, em một ngả có tận t́nh chăng nữa cũng đành chịu thôi.

C̣n về gia đ́nh không biết ra sao? Lúc nào anh viết thư về thử, anh chị giờ ở đâu, em nhớ lắm, đă lâu rồi mỗi lần buồn ngồi một ḿnh em thường ôn lại kỷ niệm xưa, lại càng thương nhớ vô hạn, nhất là khi c̣n ở nhà thường ngỗ nghịch, anh chị chiều ḿnh, giờ nghĩ ra có nhiều thấm thía.

Bữa anh bảo em viết thư cho cậu Nô, em sẽ biên, anh cũng thường viết thư để động viên an ủi t́nh cảm để phần nào nó thấy vui về t́nh cảm gia đ́nh trong lúc nó đang khao khát thèm muốn. Nô nó mong gặp anh lắm.

Thôi anh nhỉ? Hẹn thư sau em viết cho anh, có ǵ em nói kỹ, em hiện giờ công tác ở Ḥn Dù.

Em gái út của anh

Thu Hồng

 

--------------------------

 

Vinh B́nh, 15 tháng 3 năm 1968

Đêm hoạt động

Hễ mỗi lần về làng hoạt động là mỗi lần gợi lại h́nh ảnh cũ - h́nh ảnh của mái ấm gia đ́nh bên xóm thôn xưa.

Dưới đêm trường không sao, âm thầm bước chân qua những mái nhà, vườn cau, bụi chuối, lạnh lùng những giọt sương khuya thấm vào vai áo. Giữa đêm khuya, tiếng th́ thầm to nhỏ của người đi xây dựng phong trào mỗi lần ngồi tỷ tê bên cơ sở hay mỗi khi bồng súng gác ven vườn.

Những lúc ấy, tấm ḷng của người chiến sĩ thiếu thốn về t́nh cảm mà trong đời chiến đấu đă từng chịu đựng thường suy nghĩ nhớ lại những h́nh ảnh của những năm tháng trên quê hương yêu dấu.

T́nh yêu gắn bó với quê hương, t́nh thương lưu luyến giúp thêm nghị lực trên bước đường chiến đấu càng thêm vững chăi.

 

------------------------------

 

3 tháng 4 năm 1968

Chưa phai h́nh ảnh cũ

Từ lâu Thành cố lăng quên cái tên Mai bên lề thời gian để cho tâm hồn bớt nỗi đau thương, v́ có nhớ đến chăng nữa cũng chỉ là bóng h́nh xa xôi chứ có mong ǵ trở lại được. Thành nghĩ vậy và càng giấu trong tim ḿnh bao nhiêu th́ sóng ḷng càng dạt dào bấy nhiêu. V́ thế cho nên Thành cố mượn thời gian để xóa tan những chuỗi ngày qua mà mong rằng nó là liều thuốc tiên công hiệu. Nhưng rồi thời gian ấy đâu đủ sức đè nặng đầu cân của cái nặng t́nh thương lưu luyến, cho nên nó cứ măi thổn thức con tim mà ḷng không bao giờ lăng quên được bóng h́nh người con gái bạc phận ấy. Vậy th́ có ai vô tư được mà ḷng chẳng thấy thương đau.

Khi c̣n gần nhau Thành thường suy nghĩ nhiều về đôi cánh chim trên nền trời xanh lộng gió ấy, biết nó về đâu, về nơi cố định hay phải dở dang, chịu nghẹn lối chia đôi v́ cơn gió lốc? Những suy nghĩ ấy hiện giờ đối với tâm trí nó là h́nh ảnh, để rồi đôi chim ấy một con phải chịu lẻ loi trên nền trời xanh của đường đời vô tận mà thẫn thờ cho đôi cánh mây trôi. C̣n một con phải chịu âm thầm trong ngục tối âm u, lặng nh́n qua những song sắt của ngục tù về một góc trời mây xa tít mà mong chờ một cánh chim bay.

Và giờ này đă xa nhau. Thành đau đớn biết bao cho nỗi niềm chua xót, Thành hy vọng, ngọn gió mới bốn phương trời sẽ đưa cánh chim về nơi sum họp. Nơi ven trời góc biển nó sẽ tủi sầu, sẽ chua xót, buồn đau. Nơi xa xôi có ai hiểu được cho nhau, để rồi ghi lấy những ǵ sâu sắc nhất trong giây phút cuối cùng, thời gian sắp đè lên h́nh ảnh cũ, liệu cánh chim ấy c̣n tung bay về sống nơi miền xa xứ lạ.

 

---------------------

9 tháng 4 năm 1968

Vết máu thù

 (Kỷ niệm một trận bị thương)

 

Máu…vết máu đă tuôn chảy, v́ một viên đạn thù xuyên qua lồng ngực. Tôi bị trọng thương trong một đêm mờ, khi ánh trăng c̣n đang lơ lửng trên đồi cây sắp gởi ḿnh về bên kia đồi núi. Giữa tiếng súng vang rền, tôi ngất lịm trên vai đồng chí cơng tôi vượt qua làn đạn địch. Bây giờ tôi cố dồn hết nghị lực để vượt qua, cố giành lấy sự sống trong giờ phút đớn đau. Nhưng cứ mỗi lúc máu ra nhiều là mỗi lần tay chân tê lạnh tôi lại ngất đi. Trước mắt, xung quanh tôi tưởng chừng như cảnh vật không c̣n nữa, chỉ thấy một màu vàng khói đang cuồn cuộn tràn đến bao lấy không gian. Tôi đang ở đâu và làm ǵ, tôi đang mơ hay đang tỉnh. Các đồng chí để tôi nằm trên đám cỏ non, cơn mê đă đến tự bao giờ, khi văng vẳng tiếng gọi khe khẽ tôi mới tỉnh ra, đến khi hiểu được th́ trời ơi chân tay tê liệt cả, khắp thân người chỉ toàn là máu, một bên lồng ngực chết cứng tự bao giờ, quả tim như có bàn tay vô h́nh bóp chặt, tôi không thở được, đau đớn, quằn quại rồi lại ngất đi.

Đến khi tỉnh ra th́ không biết đă bao lâu rồi? Đây là nơi nào, mở mắt ra th́ thấy ánh nắng rót vào mặt, nh́n xung quanh chỉ có núi với cây, tiếng chim rộn ràng ca hát, mới hiểu ra là nơi ở núi rừng, các đồng chí đang mệt nhọc khiêng ḿnh trên đường về căn cứ.

 

------------------

13 tháng 4 năm 1968

Bốn ngày trên chiếc cáng thương

Núi đồi cách trở dặm trường

Bốn ngày trên chiếc cáng thương vượt ngàn

Mệt người mỗi lúc mê man

Vết thương đau nhức máu loang thắm hồng.

Văng vẳng trong cơn mê nghe tiếng gọi, tôi giật ḿnh th́ thấy đang nằm trên chiếc đ̣n khiêng để cạnh bên bờ suối, tiếng nước chảy ḥa lẫn tiếng mưa rơi, có lẽ giờ này là cảnh rừng chiều đang ôm lấy một màu ảm đạm của mưa ngàn.

Nh́n lại thân người th́ chỉ toàn là máu, tôi cố nhích ḿnh lên một chút cho đỡ mỏi th́ trời ơi, tay chân tê liệt cả, thân ḿnh như có một sức nặng vô h́nh đè chặt, cơn đau nhức từ đâu cũng giận dữ ùa đến, bắt tôi phải ngoan ngoăn nằm im thiêm thiếp.

Không biết đă bao ngày rồi, nhưng tai tôi vẫn c̣n vang lên tiếng súng thù như vừa mới thoáng qua. Trong lúc tôi c̣n đang suy nghĩ để hồi nhớ lại th́ đồng chí y tá đến bên tôi nói: Đă khiêng đi một ngày rồi, có mệt lắm không? Sữa này uống vào cho khỏe. Tôi biết lúc này ăn uống là cần thiết cho bản thân nhưng làm sao được, hễ mỗi lần nuốt vào là đau.

Thế rồi suốt đêm ấy tôi trằn trọc, vật lộn với từng cơn đau nhức như cố t́nh chứng kiến cho cho cảnh vật nơi đây từng hồi biến chuyển. Tiếng gà đă giục giă canh trường như thúc giục tâm hồn người lắng trong giấc ngủ.

Thế rồi tôi ngủ tự bao giờ, khi tỉnh ra th́ ánh nắng đă đến từ lâu, chiếu lên mặt.

Ngày thứ hai.

Hạt sương c̣n đọng trên cành cây lóng lánh như giọt nước mắt rừng tiễn đưa người hoạn nạn.

Lạnh lùng sướt lạnh đến vết thương

Thấm ướt ban mai hạt sương rừng

Tiếng chim hát ǵ trong tổ ấm

Đón b́nh minh hay tiễn kẻ ra đi?

Lên đường khi người c̣n tê cứng, cái lạnh của núi rừng suối đá nó khó chịu làm sao, thấm vào trong người, vào vết thương làm rim động, đau nhức. Cái đau nhức khác hơn ngày hôm trước, phần th́ nằm trên vơng dặt qua dặt lại khi lên dồng xuống dốc, cứ mỗi lần động mạnh là tê cứng khắp thân người. Tôi cố mê đi để cho đỡ đau, nhưng trí óc cứ căng ra để chuẩn bị cho mỗi cái động vào người. Cứ thế suốt một buổi cắn răng chịu đựng. Trời đă trưa, ánh nắng ấm áp làm dễ chịu phần nào, các đồng chí đă nghỉ ăn cơm để tôi nằm tựa vào gốc cây, rồi tiêm thuốc cho tôi.

Bây giờ tôi đang khỏe hay đang mê mà sao dễ chịu quá, tôi nằm thiếp đi không ngủ, nhưng cũng không cảm giác ǵ được bên ngoài. Các đồng chí ăn cơm xong khiêng tôi đi tự bao giờ tôi cũng không hay biết, đến khi rùng ḿnh một cái như ai lật tôi xuống vơng, tôi thất thanh la lên một tiếng rồi bỗng nhiên thấy đen tối cả mặt mày, ngộp quá không thở được rồi lại ngất đi. Khi tỉnh ra th́ thấy các đồng chí xúm xít quanh ḿnh rất đông và nói ǵ nho nhỏ.

Từ đó về chiều tôi nằm mê man, đến khi về tới cơ quan bao giờ cũng không rơ. Văng vẳng tiếng xôn xao, tôi mở mắt nghiêng đầu ra xem, các đồng chí đến bên tôi thăm hỏi, nói ǵ tôi biết hết song trả lời không được. Đồng chí y sĩ cơ quan thay lại băng và nói không sao cứ yên trí, vết thương tương đối. Tất cả mọi người đang lo lắng trúng chỗ hiểm.

C̣n tôi th́ cũng tự tin ḿnh sẽ vượt qua được, nhưng v́ số máu trong người đă mất, từng cơn đau nhức làm tôi lại ngất xỉu, đến khi tỉnh ra th́ càng tỉnh táo hơn. Đêm ấy tôi ngủ được đến 12 giờ, từ đó trở về sáng lại phải chịu những cơn hành hạ ghê tợn của đêm thứ ba. Ngày sau tôi c̣n nằm lại cơ quan chưa đi bệnh xá v́ các anh bảo cần phải tĩnh dưỡng lại, tiêm thuốc cho hồi sức rồi mới đi.

Qua ngày thứ tư tiếp tục hành quân trên chiếc vơng vô vàn đau đớn, đường về bệnh xá c̣n phải hai ngày nữa, biết bao đớn đau khủng khiếp kia làm sao tôi tưởng tượng được, phần th́ khí hậu không b́nh thường ở rừng núi cao, phần th́ từng sớ thịt đường gân của vết thương đă sưng, phần th́ đường dài dốc cao khó khiêng. Hai ngày, từng trận rớt người v́ anh em trượt chân ngă, cắn răng chịu vượt qua hai ngày đêm phải nhờ thuốc giảm đau tiêm liên tục.

Mấy ngày ḿnh đau đớn, trông anh em c̣n khó nhọc hơn. Nh́n anh em tôi cảm động quá, bổn phận người nằm trên vơng phải làm ǵ đây? Dù đau nhưng ḿnh không rên nhiều để đồng chí ḿnh yên tâm, ḿnh đau anh em càng mệt, phải vượt qua núi đồi cao ngất, trên vai nặng trĩu, mồ hôi nhễ nhại. V́ t́nh thương giai cấp, t́nh đồng đội, các đồng chí đang không quản khó nhọc khiêng ḿnh, ḿnh phải tập trung tâm trí chịu đựng đau đớn, lúc này cần chia sẻ, cảm thông với đồng chí, nhờ vậy mà phần nào quên bớt nỗi đau đớn của riêng ḿnh.

Chiều ngày thứ năm đến bệnh xá lại là buổi chiều mưa như đổ, anh em ướt cả, song các đồng chí đều tươi cười tỏ niềm vui yên tâm v́ hoàn thành nhiệm vụ đưa ḿnh đến nơi điều trị. Các đồng chí trở về từ giă bằng những lời căn dặn an ủi (cố điều trị chóng lành, về chiến đấu), cảm động quá tôi muốn nói lên lời chân thành cảm ơn song không thể nói được mà nh́n theo bằng đôi mắt biết ơn.

Từ đây tôi c̣n phải chịu đựng đau đớn nhiều hơn nữa, nhưng thầm nghĩ ḿnh cố vượt qua để xứng đáng lời dặn ḍ chân thành của đồng chí, cố gắng điều trị mau lành trở về đội ngũ chiến đấu, góp phần cùng các đồng chí xây đắp chân lư chung, trả đền công lao của bạn, thanh toán mối hận thù bằng máu của quả tim đối với quân thù.

 

 

--------------------

15 tháng 10 năm 1968

Chia tay dưới mái trường

Hơn một tháng qua, tôi gặp lại những người bạn bốn phương cùng chung một chiến hào chiến đấu, đă về đây sống bên nhau dưới mái trường heo hút giữa núi rừng nơi chiến khu. Những ngày sống bên nhau vui vẻ, chan chứa t́nh thương, lo miệt mài học tập. Mỗi đồng chí cứ thầm mơ, là ngày trưởng thành của tuổi trẻ, ngày tương lai đầy hứa hẹn sẽ không c̣n xa nữa, tự hào và vinh dự biết bao nó sẽ đến với chúng ta.

Ngày giải phóng đất nước, lúc ấy chúng ta được gặp lại, sống lại những ngày dưới mái trường chắc là vui sướng hơn, ư nghĩa hơn, là cơ hội tốt cho những cánh chim bốn phương trở về t́m những người bạn cũ.

C̣n bây giờ ta tạm hẹn lại ngày tươi đẹp ấy, măn khóa trường ta c̣n phải tung cánh bay xa khắp mọi nơi, trở về đội ngũ chiến đấu, c̣n nhiều khó khăn và gian nguy. Chia tay, chắc là mỗi đồng chí c̣n biết bao là luyến tiếc trong ngày cuối cùng măn khóa.

      Ngày cuối cùng ra đi, những cái bắt tay tŕu mến, những lời hứa hẹn đầy tha thiết, mến thương. Những cành lá vẫy chào khuất sau đồi núi biếc, những tiếng cười nói ra rả lắng trong tiếng suối chảy, để lại cho người đi trên con đường rừng một kỷ niệm không thể nào quên được.

 

Về lại đội

Về đây có tiếng chim ca

Say mê dưới ánh chiều tà trời đông

Về đây gần lại cánh đồng

Tuy ḍng đất hẹp nhưng ḷng bao la.

 

------------------------------

13 tháng Chạp 1968

Vui trong chiến đấu
quên t́nh xuân qua

     

Mải mê công việc núi sông

Quên đi ngày tháng cuối đông xuân về

Trực nh́n mai nở xum xuê

Chim mua ca hát say mê trên đồi

Xuân về nhanh quá đi thôi

Mang theo ngày tháng liên hồi chiến công

Xuân này bao kẻ chờ mong

Mùa xuân hứa hẹn non sông thái b́nh

Nhưng sao ta lại vô t́nh

Vui trong chiến đấu quên t́nh xuân qua

Hay là bận việc xông pha.

 

Tết đến rồi

C̣n 15 ngày nữa là Tết sẽ đến với chúng tôi. Tết năm nay sao cảm thấy âm thầm và lặng lẽ thế, có phải do cảm giác của ḿnh qua cái nh́n giới hạn trong khoảng rừng nhỏ thanh vắng này chăng. Sự sống, ngoài hai anh em ra, xung quanh chỉ toàn là khỉ vượn suốt ngày quấy động, có lẽ thế thôi.

Cứ mỗi lần xuân đến là mỗi lần sự sống và sự sinh nở trưởng thành của muôn loài và cây cỏ, là niềm vui rạo rực yêu đời của mỗi con người đang sống. Nó đẹp làm sao, chan chứa làm sao trong màu nắng mới của bóng xuân đi. Ngoài cái đẹp tự nhiên ấy c̣n có cái đẹp cao cả riêng - chung của những con người đă và đang chiến đấu. Cái đẹp ấy nằm chung trong cái đẹp của đất nước và ṇi giống, cái đẹp cho muôn ngàn cái đẹp khác sinh nở và tồn tại, là tiền đồ cho hàng vạn sinh linh dân tộc.

 

--------------------------

16 tháng Chạp 1968

Thương tiếc
người bạn quê hương

 

B́nh ơi! B́nh chết đâu c̣n

Quân thù đă giết người con tỉnh nhà

Thương B́nh, Thành thấy thiết tha

Nhớ B́nh, Thành quyết xông pha tháng ngày

Gian nguy nơi chiến trường này

Có B́nh người bạn sum vầy t́nh thương

T́nh người bạn trẻ quê hương

T́nh xa đất mẹ vấn vương tỉnh nhà

Giờ đây B́nh đă hy sinh

Thay B́nh, Thành giữ quang vinh giống ṇi

Ḥa b́nh sẽ đến B́nh ơi!

Thành về quê mẹ đôi lời kính dâng

Cuộc đời B́nh đă yên thân

Người trai đất Phú vẹn câu giao rồi

Giờ B́nh tạm nghỉ đây thôi

Dù nơi đất khách sao bằng t́nh quê

Mai đây sẽ đón B́nh về

Vui câu sum họp đề huề t́nh gia

Thương B́nh càng thấy xót xa

Khắc sâu t́nh bạn không nḥa nắng mưa.

 

------------------------

25 tháng Chạp 1968

Bên đồi núi

Sức đă xuống nhiều, người gầy ốm hơn xưa, vết thương cũ lại càng đau nhức.

Nhưng trái lại nhu cầu cách mạng trở nên cần thiết hơn - nhiệm vụ càng nặng nề hơn - đ̣i hỏi ḿnh phải nỗ lực nhiều mới đáp ứng được nhu cầu hiện tại và mới làm tṛn nhiệm vụ mới.

Trong thực hiện nhiệm vụ, nhiều lúc ḿnh cảm thấy quá sức - ăn ngủ không được - người đau mỏi như dần, những cơn cảm sốt h́nh như không lúc nào rời khỏi thân ḿnh - song vẫn cố gắng vượt qua mọi nặng nhọc gian nguy, len lỏi trong đêm tối lạnh lùng, dưới trời sương tháng Chạp để làm công việc.

 

-------------------------

26 tháng Giêng 1969

Về lại làng xưa

(Đêm đầu về lại C.L.T.B)

 

Ta về xóm nhỏ quen thân

Đường xưa lối cũ làng thôn đổi nhiều

Giữa đêm vắng vẻ tiêu điều

Chỉ nghe tiếng gió thủy triều thổi sang

Mịt mờ giữa tối không gian

Súng thù hốt hoảng từng tràng liên thanh

Dân làng đâu được yên lành

Tân B́nh - Cửu Lợi giữa nanh vuốt thù

Ta về xóa sạch mây mù

Để cho nắng ấm mùa thu sử vàng

Thi hành sứ mệnh vẻ vang

Biết bao nguy hiểm muôn ngàn gian lao

Để tṛn nhiệm vụ Đảng giao

Giành dân phá ấp cao trào tiến công.

 

-------------------------

29 tháng 2 năm 1969

Gặp địch phục

Lần này nữa là đă năm lần ḿnh gặp địch phục - càng trải qua và vượt khỏi gian nguy bao nhiêu ḿnh càng hiểu sâu kẻ thù nham hiểm song lại hèn hạ, bạo ngược bấy nhiêu. Ḷng tự tin của ḿnh về sự khéo léo và kiên tŕ cảnh giác địch trong công tác xây dựng này lại thêm vững chắc hơn lên.

Đă năm lần đứng trước mũi súng quân thù, giữa lằn đạn như mưa, nhưng chỉ một lần bị thương, điều đó thật đáng mừng trong may mắn và cũng đáng vui trong cuộc đời chiến đấu đă trải qua nhiều dạn dày, cọ xát với kẻ thù, sự sống chết là điều tất nhiên, nhưng nó cũng không thể đến với ḿnh một cách dễ dàng tự nhiên được nếu ḿnh có đầy đủ đức tính của người cách mạng.

Trong công tác xây dựng lắm phức tạp, hơn nữa lại là vùng sâu, ḿnh c̣n phải trải qua nhiều cơn thử thách gay go ác liệt hơn nữa. Vậy ḿnh c̣n phải đ̣i hỏi có sự cẩn thận, khéo léo, mưu trí trong mọi t́nh huống mới hoàn thành được nhiệm vụ Đảng giao phó.

Đứng trước nhiệm vụ nặng nề đầy gian nguy nhưng không kém phần quang vinh, sự nhiệt t́nh và phấn đấu sẽ là cái thước đo giữa con đường tiến bộ và thoái bộ của ḿnh - hai con đường ḿnh sẽ chọn con đường nào xán lạn cho thế hệ trẻ? Dĩ nhiên là phấn đấu vượt qua, cống hiến đời ḿnh vào sự nghiệp cao cả của dân tộc.

 

11 tháng 5 năm 1969

 

Nắng vàng buông tỏa đồi cao

Gió chiều phảng phất ngạt ngào mùi hoa

Thỏa t́nh ngắm cảnh bao la

Quê hương đất nước hiền ḥa mến thương

Đời vui chiến đấu biên cương

Của người chiến sĩ sa trường là đây.

 

Mùng 3 tháng 9 năm 1969

 

Giữa khoảng rừng đang tạm trú quân, bản tin sáng truyền đi cái tin đặc biệt, cái tin đến với chúng tôi với niềm đau thương vô hạn. Từng lời nói ngập ngừng xúc động của đồng chí phát thanh viên:

“Đồng chí Hồ Chí Minh đă từ trần đúng 9 giờ 37 phút sáng ngày 3 - 9 - 1969”.

Bác Hồ kính yêu vô bờ bến của các cháu - vị lănh tụ lỗi lạc của dân tộc Việt Nam, người đảng viên của Đảng từ đây không c̣n với chúng ta nữa.

Bác Hồ tạ thế khi ước mơ của Bác giải phóng miền Nam chưa thực hiện được - Bác vào thăm đồng bào và các cháu.

Để thực hiện mơ ước của Bác, các cháu là thế hệ trẻ xin hứa với Bác, gạt đau thương vượt lên phía trước, diệt quân thù giải phóng miền Nam để vui ḷng Bác nơi chín suối và chúng cháu được xứng đáng là cháu ngoan của Bác.

 

-----------------

Ngày 4 tháng 9 năm 1969

Tin Bác Hồ từ trần

Truyền đi tin Bác từ trần

Bàng hoàng con thấy bâng khuâng nỗi buồn

Chiều nay trên bước hành quân

Giữa rừng ảm đạm ngập tràn màu tang

Hướng về linh cữu dặm đàng

Nghiêng ḿnh kính viếng hương hồn Người Cha

Nhớ nhiều con vượt xông pha

Thương nhiều con đến trường sa diệt thù

Bác Hồ vĩnh biệt ngàn thu

Quốc tang một cảnh âm u trầm buồn

Tâm t́nh con gởi ngàn thương

Chế tang cho Bác giữa đường hành xa

Vành khăn mang nặng sương sa

Theo con ra đến trường sa diệt thù

Bác ơi, giữa bóng đêm dài

Ngập ngừng lệ cứ lăn dài đôi mi

Nhớ thương v́ Bác ra đi

Ngàn thu vĩnh biệt biết khi nào về.

Cháu Bác: Mộng Thành.

 

---------------------

10 tháng 9 năm 1969

Đêm mưa

Đêm mưa đen nghịt bầu trời

Mênh mông như giữa trùng khơi bể ngàn

Bước chân in vết gian nan

Vượt theo muôn dặm, chặng đường hiểm nguy

Cuộc đời xây dựng tôi đi

Phong trào cách mạng đang chờ nơi đây

Dù cho rừng rậm đồng lầy

Dù cho quân địch lùng vây canh pḥng

Tấm t́nh chân lư mênh mông

Vượt qua tô thắm ánh hồng tương lai

Đêm nay giữa bóng đêm dài

Tôi đang cất bước t́m ngày sáng tươi

Gian nguy ḥa với tiếng cười. (*)

 

________________________

(*) Cuốn nhật kư kết thúc tại bài thơ này, được viết ngày 10-9-1969. Hơn hai tháng sau (13 - 11 - 1969), người chiến sĩ cách mạng Trần Mộng Thành hy sinh khi vừa bước qua tuổi 24.

 

 

Một số h́nh ảnh

VỀ liỆt sĩ

TRẦN MỘNG THÀNH

 

 

 

 

 

 

---------------------------------

 

Cụ Trần An và cuốn nhật kư của liệt sỹ Trần Mộng Thành

 

Vào khoảng trung tuần tháng 7 năm 2007, thời điểm mà cả nước đang hướng về kỷ niệm 60 năm ngày Thương binh - Liệt sỹ, t́nh cờ tôi nghe một số người dân ở thôn Một, xă Ḥa Vinh, huyện Đông Ḥa kể về cuốn nhật kư của một liệt sỹ giải phóng, được một người ở trong thôn cất giữ hơn 30 năm qua. Tôi liền t́m đến Ủy ban nhân dân xă Ḥa Vinh gặp anh Nguyễn Ḥa - cán bộ làm công tác Thương binh - Xă hội của xă và anh đă nhiệt t́nh đưa tôi đi gặp cụ Trần An - anh ruột của tác giả cuốn nhật kư. Tiếp xúc với chúng tôi, cụ An rất vui mừng và không ngần ngại lấy cuốn nhật kư được cất kỹ trong tủ, bao bọc trong nhiều lớp nilông ra. Cụ cho biết, cuốn nhật kư là của liệt sỹ Trần Mộng Thành - em ruột cụ, quê ở huyện Đông Ḥa, được viết từ năm 1957 đến năm 1969. Rồi cụ cẩn thận lật từng trang, từng đoạn, chỉ cho chúng tôi xem và kể cho chúng tôi nghe về cuộc đời của liệt sĩ Trần Mộng Thành - người viết cuốn nhật kư.

Cụ An kể: “Tôi đă cất giữ quyển nhật kư này hơn 30 năm qua, nhưng không nghĩ nhật kư của một chiến sĩ có giá trị ǵ đối với xă hội. Nhưng vài năm trước, tôi đọc báo Quân đội Nhân dân, biết tin có một nhà báo đang sưu tầm những kỷ vật của các liệt sĩ hy sinh trong hai cuộc kháng chiến để đưa vào bảo tàng hiện vật chiến tranh. Tôi có viết thư cho báo, nhưng không nhận được hồi âm. Giờ tôi đă gần đất xa trời rồi, nên ước nguyện là muốn trao lại kỷ vật của chú Thành cho những cơ quan chức năng lưu giữ, và nếu được th́ tuyên truyền để giáo dục về truyền thống cách mạng cho thế hệ con cháu”. Cụ tâm sự: “Tôi sợ cứ lật hoài th́ quyển nhật kư sẽ bị rách nát nên tôi đă chép lại những bài thơ hay trong đó để mỗi khi rảnh rỗi hay những đêm không ngủ được, tôi gảy đàn, ngâm ngợi cho khuây khỏa!”.

Cụ c̣n lấy máy cassette mở một cuộn băng thu giọng của một cháu gái đọc diễn cảm những bài thơ diễn tả cảnh ác liệt của chiến tranh cũng như sự oai hùng của những chiến sĩ giải phóng - đó là những bài thơ trong cuốn nhật kư của em ḿnh do đứa cháu nội cụ thể hiện. Cụ An c̣n cho biết cứ đến ngày giỗ liệt sỹ Trần Mộng Thành, gia đ́nh cụ lại quây quần bên nhau, nghe lại những bài thơ này. Đây là cách để con cháu và mọi người tưởng nhớ đến chú Thành, noi gương anh hùng và ư chí kiên cường của chú mà sống cho tốt. Cụ c̣n cho biết, hàng năm, vào ngày kỵ của liệt sĩ Thành, cụ đến tận phần mộ của liệt sĩ ở Cam Ranh (Khánh Ḥa), thắp hương và đọc một, hai bài thơ, một đoạn nhật kư để sưởi ấm ḷng người đă khuất...

Sau này, khi đọc kỹ cuốn nhật kư, tôi thực sự bị cuốn hút bởi sự chân thành và mộc mạc của một thanh niên nông thôn Phú Yên từng bước đă đến với cách mạng và tham gia vào sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước khi tuổi đời c̣n rất trẻ. Đó là những lời tự sự của một cậu bé khi mới 12 tuổi (1957) - những năm tháng tuổi thơ chứng kiến cảnh quê hương bị quân xâm lược giày xéo, cho đến những tháng năm tham gia cách mạng ở chiến trường Cam Ranh. Khép lại cuốn nhật kư, trong ḷng tôi chợt bừng lên với một mong muốn cháy bỏng rằng, cuốn nhật kư này sẽ c̣n được nhiều người biết đến, nhất là những bạn thanh niên như tôi, để hiểu rằng, ngày xưa thế hệ cha ông của chúng ta đă phải trải qua những tháng năm gian khổ ra sao và đă lên đường cầm súng chống ngoại xâm như thế nào. Tôi đă báo cáo sự việc cho lănh đạo cơ quan, rồi gửi đăng một bài viết trên Báo Phú Yên với hy vọng sẽ có một cơ quan nào đó hưởng ứng ư nguyện của gia đ́nh liệt sỹ. Không ngờ ngay trong ngày khi bài báo ra mắt, tôi nhận được điện thoại của lănh đạo Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật tỉnh. Và tôi đă tham gia cùng với Hội làm hết sức ḿnh để cuốn nhật kư nhanh chóng đến tay bạn đọc.

 

LÊ THANH HỘI

(Đài Truyền thanh huyện Đông Ḥa, Phú Yên)

 

Đi t́m chân dung liệt sỹ Trần Mộng Thành

     

Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật Phú Yên được biết về cuốn nhật kư của liệt sỹ Trần Mộng Thành qua sự giới thiệu của Trưởng pḥng Văn hóa - Thông tin - Thể thao huyện Đông Ḥa Đỗ Đ́nh Tây và phóng viên Đài Truyền thanh huyện Lê Thanh Hội. Sau khi đọc cuốn nhật kư và trực tiếp gặp gỡ với ông Trần An là người anh thứ ba của liệt sỹ hiện ở thôn Một, xă Ḥa Vinh, huyện Đông Ḥa, tỉnh Phú Yên, chúng tôi mới biết đôi nét về cuộc đời của người chiến sỹ giải phóng quân Trần Mộng Thành.

Trần Mộng Thành tên thật là Trần Văn Thừa, sinh ngày 5 - 5 - 1945 tại xă Ḥa Tân Đông, huyện Đông Ḥa, tỉnh Phú Yên trong gia đ́nh nông dân có 11 anh chị em, mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Năm 1961, anh được giác ngộ và thoát ly tham gia cách mạng ở Đội công tác vũ trang huyện Cam Lâm (nay là Cam Ranh), tỉnh Khánh Ḥa. Trần Mộng Thành hy sinh ngày 13 - 11 - 1969 khi vừa bước sang tuổi 24. Anh được tặng thưởng Huân chương Quyết thắng hạng Nh́ và được truy tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất.

Cuốn nhật kư của Trần Mộng Thành là một cuốn sổ tay loại hai trăm trang, khổ 10x15 cm, b́a màu xanh đậm, trong đó bút tích của Trần Mộng Thành khoảng 120 trang, được tŕnh bày, trang trí rất cẩn thận bằng nét chữ nhỏ, đều đặn. Trang đầu tiên của cuốn nhật kư được viết vào ngày 17 - 9 - 1957 và trang cuối dừng lại ở ngày 10 - 9 - 1969. Điều đặc biệt là Trần Mộng Thành viết nhật kư từ rất sớm - khi mới 12 tuổi - và dưới hai h́nh thức: văn xuôi và văn vần. Với văn xuôi, đó không chỉ là những ghi chép khô khan về những công việc hàng ngày mà chủ yếu là những suy nghĩ, t́nh cảm của anh trước một sự việc hay một vấn đề nào đó, mỗi đoạn ghi chép mang dáng dấp như một tản văn hay một đoạn hồi kư và điều thú vị nữa là hầu hết chúng đều có một tiêu đề riêng. Về các bài thơ trong nhật kư của Trần Mộng Thành, theo chúng tôi cảm nhận là tác giả không nhằm mục đích làm thơ mà chỉ ghi lại những sự kiện, công việc và suy nghĩ của ḿnh dưới dạng các bài thơ lục bát, thơ Đường luật và thơ 5 chữ. Mặc dù vậy, trong số những đoạn nhật kư bằng văn vần, ta vẫn thấy thấp thoáng những bài thơ làm lay động ḷng người.

Cảm giác đầu tiên sau khi đọc xong cuốn nhật kư của Trần Mộng Thành là sự chân thành, mộc mạc qua từng câu chữ đối với những vấn đề, sự việc diễn ra quanh anh. Qua những ḍng tự sự, người đọc có thể h́nh dung được quá tŕnh trưởng thành và giác ngộ của Trần Mộng Thành trên bước đường đến với lư tưởng cách mạng, rồi từ đó trực tiếp tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giải phóng dân tộc.

Tuy nhiên, chỉ với từng ấy tư liệu chưa thể dựng lên bức chân dung đầy đủ của một thanh niên nông thôn Phú Yên, sinh ra, lớn lên và tham gia cách mạng vào giữa thế kỷ XX. C̣n nhiều điều về liệt sỹ mà ta chưa biết. Chúng tôi quyết định vào Khánh Ḥa t́m gặp người em gái út của liệt sỹ là chị Trần Thị Thu Hồng - cũng là một cán bộ thoát ly tham gia cách mạng từ năm 16 tuổi và những đồng đội cũ của anh Thành để t́m hiểu thêm về quăng thời gian anh Thành tham gia cách mạng. Chúng tôi hy vọng, qua lời kể của những nhân chứng cùng với những ghi chép trong cuốn nhật kư, bức chân dung về anh Thành sẽ đầy đủ và chân xác hơn. Tham gia chuyến đi, ngoài Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật Phú Yên và Pḥng Văn hóa - Thông tin - Thể thao huyện Đông Ḥa c̣n có các nhà báo Quốc Cường, Phương Vũ và Tấn Hưng của Trung tâm Truyền h́nh Việt Nam tại Phú Yên.

Chặng dừng chân đầu tiên trong chuyến đi là Ủy ban nhân dân phường Cam Phúc Nam, huyện Cam Ranh. Tại đây chúng tôi được cán bộ phường tiếp đón niềm nở và nhanh chóng đưa đến tận nhà chị Trần Thị Thu Hồng. Thật may mắn là trong buổi gặp mặt này chị Hồng đă mời thêm các ông Lê Văn Đàn và Ngô Thanh Hải là những đồng đội cũ của anh Thành ở Đội công tác vũ trang Cam Lâm.

Chị Trần Thị Thu Hồng là người em út trong gia đ́nh, kề anh Thành và là người thân trong gia đ́nh có điều kiện gần gũi anh Thành nhất trong thời gian thoát ly tham gia cách mạng. Cuối năm 1960, chị Hồng cũng theo chân anh Thành từ Phú Yên vào Cam Hải (Cam Ranh) sống với người chị thứ bảy và cũng đi làm mướn kiếm sống. Tại đây chị được giác ngộ và trở thành cơ sở cách mạng. Năm 1961, cơ sở của chị bị lộ, chị được đưa lên cứ ngày 25-2-1962 (sau anh Thành vài tháng). Thời gian tham gia cách mạng, chị công tác ở Tiểu đoàn 120, rồi chuyển qua Trường Đảng, được cử đi học y tá, đến năm 1967 trở về Huyện ủy Cam Lâm, tham gia Đội công tác Phú B́nh 1, năm 1972 chị là thường trực Phụ nữ huyện Cam Lâm cho đến ngày giải phóng.

Từ mái ấm gia đ́nh đến với lư tưởng cách mạng

Về những năm tuổi thơ ở quê hương Phú Yên, chị Hồng cho biết, mặc dù lúc đó c̣n nhỏ nhưng các anh chị em trong gia đ́nh đă phải chứng kiến cảnh quân giặc càn quét, đốt phá xóm làng. Trong nhật kư, anh Thành có nhắc đến sự việc này:

“...Tôi không quên trận lửa tàn phá làng tôi...

Nhà tôi chúng đă đốt, không cứu được cái ǵ. Hai con ḅ vô tội cũng bị cháy thui, giăy giụa, chết trong quằn quại. Hai anh em tôi c̣n nhỏ đứng đó ngơ ngác, c̣n má th́ chỉ biết lăn lóc mà khóc, nh́n ngọn lửa căm thù đang thiêu cháy ruột gan v́ chúng không cho cứu chữa.

Độc ác hơn chúng đánh đập người già, trẻ em, lùa cả làng đem ra Tuy Ḥa giam giữ...”.

Chị Hồng vẫn c̣n nhớ những ngày tháng khổ cực, bất hạnh do sớm mồ côi cha mẹ, đời sống của các anh chị em trong gia đ́nh gặp rất nhiều khó khăn, nhất là nỗi cô đơn trống trải v́ thiếu bàn tay chăm sóc của cha mẹ. Anh Thành viết:

“...Chiều nay giữa lúc hoàng hôn buông rủ, cắp sách trở về nh́n ngơ ngẩn trước sau, tự nhiên ḷng buồn buồn tủi tủi, nh́n bàn thờ má bỗng đôi ḍng nước mắt lăn dài không sao ngăn được...”.

Anh Thành, khi ấy mới 12 tuổi, chỉ học đến lớp Nhất (tức lớp 5 hiện nay) th́ phải nghỉ học. Những tâm sự trĩu nặng u buồn khi phải chia tay với mái trường và bạn bè thân yêu đă được anh giăi bày:

“...Hễ mỗi lần nghe tiếng trống trường th́ ḷng se lại, và mỗi khi thấy đoàn học sinh lũ lượt kéo về cùng nhau đùa giỡn th́ ḿnh cứ ao ước được sống lại những ngày đi học dưới mái trường cũ, rồi lại tự trách cho ḿnh, cho gia đ́nh, cho hoàn cảnh thiếu thốn. Có lần ḿnh khóc trộm khi đi qua mái trường thấy mọi người đang học...”.

Mặc dù c̣n ít tuổi nhưng sớm có ư thức tự lập, lại không muốn sống dựa vào gia đ́nh anh chị, nên Trần Mộng Thành quyết định đi làm để tự kiếm sống. Năm 1960, anh Thành cùng nhiều người dân trong xă rủ nhau vào thôn Băi Giếng (bây giờ là xă Cam Hải Tây, thị xă Cam Ranh) đi chặt củi thuê. Sau đó gần một năm chị Hồng cũng theo vào. Trong những ngày đầu đi làm, Trần Mộng Thành vẫn chưa xác định được cho ḿnh một hướng đi cụ thể, nhưng tự trong trái tim, anh khao khát có một cuộc sống sôi động hơn, có ư nghĩa hơn là chỉ đi làm thuê kiếm sống. Và anh đă tự vấn với lương tâm, phải làm ǵ đây để thay đổi cuộc sống này?

“...Khi cuộc sống măi bên trong ngưỡng cửa gia đ́nh th́ không bao giờ t́m ra chân lư được, v́ chân lư không ở nơi nệm ấm chăn êm, mà là nơi xa xôi nhất - nơi đầy gian nguy cát bụi.

Vậy chẳng lẽ ta cứ ngồi đây mà chờ nó đến bằng biện pháp tiêu cực này chăng? Hay phải đi - đi vào chiến trường hiểm nguy để t́m thấy nó bằng thực tế, dẫu biết rằng ta sẽ phải đổi những ǵ to lớn để giành lấy chân lư ấy về ta.

Đây là câu hỏi của tâm hồn người trai khi đất nước vang lời kêu gọi.

Mà cũng là tia sáng soi rọi cho sự quyết định một trong hai ngả đường hành động...”.

Mặc dù chỉ mới mười lăm tuổi, chưa được ai hướng dẫn d́u dắt, nhưng Trần Mộng Thành đă có những suy nghĩ đầu tiên về những chiến sỹ cách mạng, tuy c̣n rất mơ hồ nhưng cũng rất gần gũi v́ cùng chung một chí hướng:

“...Họ là ai?

Là những con người từ nơi đâu mà ra?

Và đang ở một nơi nào mà có ư nghĩ giống như ḿnh là hận căm muốn đập cho nát chế độ đồi bại, giả dối này đi...”.

Theo lời chị Hồng, trong thời gian đi chặt củi thuê, anh Thành đă được gặp ông Quư, ông Triều và ông Năm Râu (nguyên là Bí thư Huyện ủy), được họ giác ngộ và trở thành cơ sở cách mạng từ đó. Và chỉ trong lần đầu tiếp xúc, những cán bộ cách mạng đă để lại trong ḷng anh những ấn tượng sâu sắc, củng cố thêm quyết tâm ra đi phục vụ sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc:

“...Qua phút giây suy nghĩ, tôi nh́n thấy vai người đó đẫm mồ hôi, bộ đồ đen bạc trắng như đă nhuộm nhiều sương gió, nét mặt hiền từ, tác phong tề chỉnh.

Tôi nghĩ thầm trong bụng, đúng là người cách mạng, qua xác định tôi không c̣n nghi ngờ ǵ nữa. Từ đó, như ước mộng đă thành, tôi dứt khoát từ bỏ chế độ thối nát và ghi lấy trong ḷng một niềm chân lư sáng rọi. Thế rồi tôi ra đi giữa một chiều đông giá buốt, t́m đến ngọn lửa chân lư để sưởi ấm ḷng ḿnh...”.

Trần Mộng Thành chính thức thoát ly vào ngày 10 - 9 - 1961 với bốn người bạn cùng quê Phú Yên là anh Mười, anh Nghĩa, anh Suyên và anh Kỳ.

“...Ngày ra đi thoát ly, tạm biệt gia đ́nh đi làm cách mạng. Giờ chia tay, em không khỏi bùi ngùi rơi luỵ trước cảnh bịn rịn, anh chị sắp xa vắng đứa em ngây thơ vừa 17.

Anh chị thông cảm cho em - không phải em không xúc động trong buổi chia tay xa cách này - mà v́ nhiệm vụ người trai đă trưởng thành cần phải hiến thân cho nhân dân. V́ thế cho nên em nén chặt đau khổ, dồn hết sức ḿnh để mạnh bước ra đi.

Phút cuối cùng em đă xa rồi, xa tất cả h́nh ảnh quê hương quen thuộc, xa gia đ́nh, anh chị, xa những người thân yêu và xa những ǵ quư nhất của em. Thôi từ đây tạm biệt.

Và giờ nầy biết nói ǵ nữa đây, nói làm sao cho vơi bớt nhớ thương. Thôi em chỉ biết hẹn lại với anh chị rằng: Đêm nay em ra đi, rồi em sẽ trở về, tuy chuyến đi này chưa định ngày trở lại...”.

Chị Hồng c̣n nhớ, lúc chia tay, anh Thành đă dặn chị: “Em ở nhà công tác tốt, các anh đi không hẹn ngày về, nhưng anh tin quả đất xoay tṛn sẽ có ngày gặp lại em”. Chưa đầy nửa năm sau, chị Hồng cũng theo anh thoát ly, hai anh em lại gặp nhau trên cứ.

Những tháng năm thoát ly tham gia cách mạng

Khi lên cứ, anh Thành được bố trí vào Đội công tác vũ trang huyện ủy Cam Lâm (nay là Cam Ranh), rồi được điều về đơn vị hậu cứ (đơn vị C10), đến năm 1964 lại được đưa về Đội công tác vũ trang, hoạt động tại địa bàn các xă Cam Tân, Cam Ḥa, Phú B́nh, Lập Định, Băi Giếng. Nhiệm vụ của Đội là xây dựng cơ sở, xây dựng phong trào trong ḷng địch. Để bảo đảm bí mật, những ngày không có trăng các anh đi xuống cơ sở, thường phải nằm hầm bí mật, c̣n những ngày có trăng th́ trở lên cứ.

Khi c̣n ở nhà, ai cũng có tên cúng cơm, nhưng khi thoát ly lên cứ mỗi người phải t́m cho ḿnh một bí danh. Anh chọn bí danh là Trần Mộng Thành. Theo lời chị Hồng, chị không thích cái tên đó v́ nghe nó ngộ nghĩnh và tức cười quá, mỗi lần gọi tên anh, ai cũng bật cười làm chị Hồng rất bực. Có lần chị hỏi: “Bộ không c̣n tên nào khác hay sao mà anh chọn cho ḿnh cái chữ lót kỳ vậy?”. Anh đáp: “Đó là tên kỷ niệm của anh, rồi sau này em sẽ hiểu”. Măi đến khi anh Thành hy sinh chị Hồng mới hiểu, chữ “Mộng” chính là ước mộng tham gia cách mạng, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của anh.

Khi mới thoát ly, anh Thành phải làm quen với cuộc sống trên cứ vô cùng gian khổ, hiểm nguy và đây cũng chính là thời gian mà anh có dịp hiểu thêm về những phẩm chất tốt đẹp của những con người cách mạng. Anh viết về họ:

“...T́nh thương giống ṇi luôn bồi đắp cho họ đầy đủ nghị lực vượt qua mọi gian nguy để giành lấy thắng lợi mang về cho đất nước, họ có niềm tin và niềm lạc quan khi gặp khó khăn, sẵn sàng hiến dâng xương máu ḿnh để bồi đắp giang sơn khi cần đến...”.

Những tháng năm sống và chiến đấu trên vùng căn cứ đă giúp cho chàng thanh niên Trần Mộng Thành trưởng thành trong tư tưởng, nhận thức và trong công việc, từ đó anh đă được kết nạp vào Đoàn Thanh niên Nhân dân cách mạng Việt Nam ngày 1 - 5 - 1964.

“...Không ǵ bằng niềm vui sướng của người thanh niên đă trưởng thành trên bước đường cách mạng. Tôi được Chi đoàn kết nạp vào Đoàn Thanh niên Nhân dân cách mạng Việt Nam. Buổi lễ kết nạp tuy đơn giản song đầy ư nghĩa, đưa tâm hồn người thanh niên vào một ngày lịch sử, mở ra một chân lư sáng ngời. Với tập thể, đây cũng là buổi lễ mà Chi đoàn có thêm một đoàn viên mới để tăng thêm sức chiến đấu...”.

Rồi anh được kết nạp vào Đảng ngày 17 - 9 - 1967.

“...Trong một căn nhà lợp bằng lá giữa khoảng rừng nơi chiến khu, dưới đêm mưa tầm tă, trên tường treo một lá cờ Đảng, ảnh của Hồ Chủ tịch và ngọn đèn dầu leo lét. Đó là nghi thức của một buổi lễ đầy trang nghiêm, là thời khắc lịch sử của cuộc đời chính trị - Chi bộ làm lễ kết nạp tôi vào Đảng...”.

Và Trần Mộng Thành đă được vinh dự tham gia vào cuộc Tổng tiến công Mậu Thân 1968 vô cùng hào hùng và ác liệt:

“...Vừa mừng vừa lo, suốt mấy ngày không ăn ngủ được. Lệnh tổng công kích đă đến rồi. Mỗi đồng chí chúng ta sẽ làm ǵ đây trong giờ phút lịch sử quyết định này? Lời thề với dân với Đảng nơi đây là cơ hội cho ḿnh trọn ước...

...Buổi lễ xuất phát cuối cùng, mỗi đồng chí trang nghiêm gắn lên vai lời thề Tổ quốc, rồi rầm rập lên đường, đoàn quân đi, ch́m trong đêm tối. Niềm vui đi chiến đấu, ŕ rào ngọn gió biển thổi qua, trôi nhè nhẹ trên cánh đồng mênh mông bát ngát, th́ thầm thỏ thẻ như nhắc nhở vuốt ve lên mái tóc của từng chiến sĩ trên đường lập công mang về vinh quang cho ṇi giống...”.

“...Trận chiến đấu với quân giặc đông gấp 50 lần, cái chết của chúng tôi tưởng chừng đă đến tận gáy, quần lộn với chúng suốt một ngày, cách nhau 2 - 3 mét, dẫm qua dấu giày của chúng mà đi, vượt qua ṿng vây dày đặc mà tiêu diệt chúng, bảo vệ đồng đội.

Đây là trận đánh ác liệt nhất trong ngày 30 Tết, nhận nhiệm vụ hợp đồng chung, kéo địch, giữ chân địch để các nơi làm nhiệm vụ...”.

Cũng như các chiến sỹ cách mạng khác, Trần Mộng Thành cũng trải qua những gian nguy, thiếu thốn, bị bệnh, bị thương. Trong nhật kư, có một đoạn Trần Mộng Thành nói về “cơn nguy ngập”, “bị mù đôi mắt”.

Theo lời chị Hồng th́ trường hợp anh Thành bị bệnh suưt mù mắt là do suy nhược cơ thể sau gần nửa tháng bị lạc trong rừng. Chị kể: Đợt ấy, vào khoảng tháng 11 năm 1965, anh Thành mới đi công tác ở cơ sở về th́ gặp một trận càn ác liệt của quân địch đánh vào căn cứ. Dưới đất th́ quân địch đông gấp nhiều lần bao vây bắn xối xả, trên trời th́ máy bay thả bom, mọi người phải rút lui để bảo toàn lực lượng, anh Thành cũng chạy vào rừng nhưng bị lạc suốt 12 ngày. Lúc rút lui mỗi người chỉ kịp mang theo vài lon gạo. Nhờ mấy lon gạo nhai sống cầm hơi, rồi ăn lá rau rịa, môn dóc mà anh Thành cầm cự được hơn chục ngày không bị chết đói. May nhờ anh em đi t́m được đưa về cứ, nhưng v́ đói ăn, thiếu sinh tố nên anh Thành bị suy nhược cơ thể, mờ cả hai mắt, hầu như không c̣n nh́n thấy ǵ nữa. Cơ quan, bệnh xá cũng chẳng có thuốc ǵ đặc trị, anh em chỉ biết xuống suối ṃ cua, bắt cá bồi dưỡng cho anh Thành. Ai cũng nghĩ anh sẽ bị mù, nhưng nhờ c̣n trẻ nên cơ thể phục hồi được. Trong nhật kư, Trần Mộng Thành đă ghi lại những phút giây ngặt nghèo đó:

“...Pháo đèn suốt đêm địch bắn không có quy  luật. Chúng tôi ḍ dẫm, mỗi lúc ra lệnh ngồi và đi chỉ bằng tiếng tróc. Cứ thế suốt đêm, ba chúng tôi vượt qua bao lưới bủa giăng của quân thù, trở về căn cứ an toàn trong chuyến đi bằng cặp cây chống ḍ đường trong đêm tối cộng với cặp mắt mù...”.

“...Mùa xuân này không phải như những mùa xuân khác, ḿnh chỉ được hưởng xuân bằng một màn đen u tối bao trùm v́ cơn bệnh quá ngặt nghèo, hai mắt không nh́n thấy ǵ nữa. Thử hỏi một tâm hồn non trẻ đang chứa đựng nhiều ước mơ trong trắng đă ngất lịm đi trong tuyệt vọng th́ làm sao có đầy đủ nghị lực để vui xuân với những tiếng cười vui rộn ră...”.

Về trường hợp anh Thành bị thương, anh Ngô Thanh Hải - quê ở Thái B́nh vào Nam chiến đấu năm 1966 ở đơn vị C91 thuộc Huyện đội Cam Ranh, sau được biệt phái sang Đội công tác vũ trang với anh Thành, cho biết: Anh Thành bị thương nặng một lần là vào khoảng tháng 4 năm 1968 trong chiến dịch mở rộng địa bàn phối hợp với các chiến trường. Trên đường đi xây dựng cơ sở trở về, anh bị địch phục kích, một viên đạn bắn xuyên qua phổi làm anh mất nhiều máu mê man bất tỉnh. Từ chỗ anh bị thương, đồng đội đă thay phiên nhau cáng anh về bệnh viện Khánh Sơn ở Ba Cụm mất 5 - 6 ngày. May là đưa về kịp nên vẫn cứu được, nhưng anh phải điều trị khá lâu. Trong nhật kư, Trần Mộng Thành kể về những ngày bị thương được đồng đội cáng đi cứu chữa:

“...Tôi đang ở đâu và làm ǵ, tôi đang mơ hay đang tỉnh. Các đồng chí để tôi nằm trên đám cỏ non, cơn mê đă đến tự bao giờ, khi văng vẳng tiếng gọi khe khẽ tôi mới tỉnh ra, đến khi hiểu được th́ trời ơi chân tay tê liệt cả, khắp thân người chỉ toàn là máu, một bên lồng ngực chết cứng tự bao giờ, quả tim như có bàn tay vô h́nh bóp chặt, tôi không thở được, đau đớn, quằn quại rồi lại ngất đi...

Mấy ngày ḿnh đau đớn, trông anh em c̣n khó nhọc hơn. Nh́n anh em tôi cảm động quá, bổn phận người nằm trên vơng phải làm ǵ đây?

Chiều ngày thứ năm đến bệnh xá lại là buổi chiều mưa như đổ, anh em ướt cả, song các đồng chí đều tươi cười tỏ niềm vui yên tâm v́ hoàn thành nhiệm vụ đưa ḿnh đến nơi điều trị...”.

Nhưng tất cả những gian lao, vất vả và hiểm nguy đó không hề làm nhụt chí người thanh niên, mà chỉ càng hun đúc thêm quyết tâm và nghị lực để hoàn thành nhiệm vụ. Theo lời anh Hải và chị Hồng, sau khi điều trị lành vết thương, tổ chức dự định đưa anh ra miền Bắc để an dưỡng và học tập, nhưng anh Thành đă xin ở lại và về đơn vị cũ là Đội công tác vũ trang Phú B́nh ở Ḥa Tân. Và anh đă đặt ra cho ḿnh một quyết tâm, một mục đích:

ở đời muôn sự khổ đau

Hễ bền ư chí ngày sau nên người.

Do đặc điểm công việc, phải thường xuyên xuống cơ sở, tiếp xúc với quần chúng nhân dân, nên trong nhật kư của ḿnh, Trần Mộng Thành có những suy nghĩ rất chân thành với ḷng biết ơn và cảm phục đối với những cơ sở cách mạng là những người đă cưu mang, bảo vệ anh trong những lần đi công tác. Theo lời chị Phạm Thị Huệ - gia đ́nh cơ sở của Trần Mộng Thành th́ anh là một người chân chất và nhiệt t́nh với công việc, luôn được bà con thương yêu, đùm bọc. Anh viết về những cơ sở cách mạng của ḿnh:

“...Những người dân đáng quư ấy, trong ḷng họ có sẵn ư thức cách mạng, mỗi khi họ được giác ngộ con đường chính nghĩa, quyền lợi của người dân trong xă hội tự do dân chủ, th́ dù trong hoàn cảnh nào, nơi vùng ḱm kẹp hay khi sa vào tay địch, họ cũng một ḷng với cách mạng, trung thành với quyền lợi nhân dân, bảo vệ Đảng, bảo vệ cán bộ...”.

Chỉ một sự giúp đỡ nho nhỏ của bà con cơ sở cách mạng cũng để lại trong ḷng anh một niềm kính yêu và biết ơn vô hạn. Trong bài thơ “Cuốn bánh” anh viết:

“Một đêm đứng gác bên vườn chuối

Bỗng giật ḿnh chị cơ sở gọi tôi

Chị dúi vào tay tôi cuốn bánh

Rồi vội vàng chị bỏ đi ngay

 

Nh́n món quà tuy không lớn

Nhưng chứa đầy t́nh cảm bao la

T́nh thương ấy của đồng bào cách mạng

T́nh giống ṇi dân tộc Việt Nam

Biết nói ǵ nh́n chị giữa đêm tàn

Khẽ gọi nhỏ cảm ơn nhiều chị nhé”.

Những trang cuối của cuốn nhật kư viết về những ngày tháng đau buồn vô hạn khi nghe tin Bác Hồ từ trần. Trần Mộng Thành khóc Bác bằng một bài thơ chân thành, mộc mạc:

“...Chiều nay trên bước hành quân

Giữa rừng ảm đạm ngập tràn màu tang

Hướng về linh cữu dặm đàng

Nghiêng ḿnh kính viếng hương hồn Người Cha...”.

T́nh cảm gia đ́nh, bạn bè, đồng đội và...t́nh yêu

Trong cuốn nhật kư, Trần Mộng Thành cũng có những trang viết về nỗi nhớ gia đ́nh, cha mẹ, anh chị em, nhất la đối với người chị thứ Mười đă yêu thương chăm sóc ḿnh khi c̣n thơ ấu:

“...Chị c̣n nói “Rồi đây em phải lăn vào cuộc đời sớm chiều no đói, chứ không lẽ chị lo cho em măi vầy sao? Chị c̣n có chồng”. Lời nói nghẹn ngào trong nước mắt khi chị nói đến hai tiếng có chồng. Em đă hiểu rồi, đáng lẽ ra có chồng là niềm vui sướng nhất của người con gái, chị đă hiểu, không thể tránh khỏi quy luật ấy, nhưng trước hoàn cảnh này chị không yên tâm khi bước chân theo chồng để lại đứa em c̣n khờ dại không c̣n ai nuôi dạy...”.

Và nỗi đau khi nghe tin bạn bè đồng đội hy sinh:

“...Đua ơi! Xót thương biết bao khi anh ngă xuống...

Lại càng đau đớn hơn khi nhớ lại lời nói của anh cách đây không đầy hai tháng trong đợt học tập Nghị quyết 13. Nửa đùa nửa thật anh đă nói: Học xong đi chiến đấu, biết đứa nào c̣n, đứa nào mất. Nếu có hy sinh coi như tṛn nhiệm vụ, song ước ǵ khi hy sinh được nh́n thấy quê hương giải phóng...”.

Như những chàng trai khác khi đến tuổi trưởng thành, Trần Mộng Thành cũng có những rung động đầu đời trong mối quan hệ với các bạn gái đồng thời là đồng chí, đồng đội. Qua các trang ghi chép vào những thời gian khác nhau, ta thấy anh nhắc đến một số cô gái, đặc biệt là cô gái tên Mai được anh nhắc đến nhiều lần (có lúc ghi tên, có lúc giấu tên) và qua những ḍng tự sự, người đọc có thể hiểu đây là người con gái anh yêu thương nhất.

Quả thật, đối với chúng tôi, h́nh ảnh những người con gái thỉnh thoảng xuất hiện trong nhật kư của Trần Mộng Thành luôn gợi trí ṭ ṃ. Họ là ai, c̣n sống hay đă hy sinh, họ có biết là anh Thành có cảm t́nh với ḿnh hay không, và điều quan trọng là t́nh cảm của họ đối với anh Thành?

Trong chuyến đi thực tế vào Cam Ranh, chúng tôi được gặp chị Phạm Thị Huệ là con gái một gia đ́nh cơ sở của Trần Mộng Thành ở Thôn Phú B́nh 1, xă Ḥa Tân, huyện Cam Lâm (bây giờ là xă Cam Tân, thị xă Cam Ranh). Sau này chị Huệ cũng thoát ly tham gia cách mạng. Thật thú vị và may mắn là chị Huệ biết người con gái tên Mai được nhắc đến trong cuốn nhật kư v́ chị Huệ và chị Mai là chị em con bạn d́. Từ quốc lộ 1A bên đèo Rù Ŕ thuộc xă Lương Sơn, thành phố Nha Trang xe chúng tôi chạy theo chiếc “Honda cánh én” của cậu con trai chị Mai ḷng ṿng trong những khu rừng tạp, gồ ghề sỏi đá và rác thải, gần 2 cây số mới đến một ngôi nhà lợp tôn nằm chênh vênh trên bờ dốc. Ra đón chúng tôi là một phụ nữ rất khó đoán tuổi, nhưng ít ra cũng thuộc thế hệ 5X, vóc dáng gọn gàng, trên khuôn mặt vẫn c̣n lưu lại dấu vết mặn mà của một thời xuân sắc.

Qua phần giới thiệu làm quen, chúng tôi biết, tên thật của chị là Nguyễn Thị Diệu Hiền, lúc thoát ly lên cứ chị lấy mật danh là Nhược Mai. Chị Mai sinh ra trong một gia đ́nh có truyền thống cách mạng, cha chị bị giặc bắt treo cổ vào tháng 7 năm 1957, mẹ chị cũng bị bắt ở tù, đến lượt chị cũng bị địch bắt vào lúc 5 giờ chiều ngày mùng 1 Tết trong đợt tổng tiến công Mậu Thân 1968. Cuối năm 1968, chị được cơ sở đưa ra, đến năm 1971 lại bị bắt lần nữa và bị đày hết nhà lao này đến nhà lao khác cho đến ngày 15 - 2 - 1973 th́ được trao trả theo Hiệp định Pari.

Khi thoát ly, chị Mai công tác ở đơn vị đặc công C91 thuộc Huyện đội Cam Ranh, c̣n anh Thành công tác ở Đội công tác vũ trang thuộc Huyện ủy - hai cơ quan chỉ cách nhau con suối, mỗi lần các đơn vị quân đội đi chiến đấu thường được đội công tác vũ trang dẫn đường. Theo lời chị Mai, chị quen biết anh Thành là trong những lần đi công tác ở cơ sở anh thường mang muối về cho thương bệnh binh và cho các em gái ít tuổi, hồi đó muối quư như vàng, từ đó hai người thân nhau. Quăng thời gian hai người có điều kiện gần nhau lâu nhất là trong đợt tập huấn vào cuối năm 1967 chuẩn bị cho chiến dịch Mậu Thân 1968. Điều này hoàn toàn khớp với những ḍng tâm sự của anh Thành trong nhật kư:

“...Ngồi bên nhau ngập ngừng anh choàng lấy vai em, sung sướng cầm lấy tay em, lần đầu tiên hôn lên má em những cái hôn say đắm. Dưới màn sương dày lạnh lẽo em ấp lấy tay anh cho đỡ lạnh...”.

Khi các phóng viên truyền h́nh lắp đặt xong máy móc, chuẩn bị phỏng vấn, ghi h́nh th́ trời bỗng đổ một cơn mưa tầm tă, nước chảy lênh láng qua những lỗ dột trên mái. Tiếng nước mưa đập rầm rầm trên mái tôn như gơ trống. Chị Mai nói: “Ba tháng nay trời không mưa, các anh tới mang cơn mưa này đến thật đúng lúc”. Trong khi trời mưa chúng tôi phải gào lên mới nói chuyện được, c̣n các phóng viên truyền h́nh đành bó tay. Và cũng thật lạ, sau hơn nửa tiếng phải tṛ chuyện với nhau như những người lăng tai, cơn mưa bỗng đột ngột tạnh hẳn như nó đă bất ngờ ập xuống.

Khi chúng tôi dè dặt muốn biết rơ hơn về t́nh cảm giữa anh Thành và chị Mai, chị vội vàng lắc đầu quầy quậy: “Ôi, hồi đó tui c̣n bé xíu, có biết ǵ đâu”. Cô con dâu của chị bồng con đứng cạnh nh́n mẹ mỉm cười. Có thể, trước mặt các nhà văn và nhà báo xa lạ với hai chiếc camera và đèn chiếu sáng trưng chị không muốn nhắc lại những kỷ niệm sâu kín của một thời con gái, hay chị mắc cỡ với các con đang ṭ ṃ đứng cạnh? Khi nhà báo Quốc Cường hỏi chị có muốn đọc những đoạn nhật kư anh Thành viết về chị hay không? Chị thành thật đáp: “Để đọc những ghi chép thầm kín nầy, các anh phải cho tui mượn cuốn nhật kư vài ba ngày, tui sẽ chờ tới đêm khuya, khi mọi người đi ngủ hết, tui sẽ chong đèn đọc một ḿnh”. Nói vậy nhưng khi chúng tôi lật ra những trang anh Thành viết về chị, chị cũng đọc. Và thật kỳ lạ, đọc được một đoạn chị bỗng bật khóc, những giọt nước mắt lăn dài trên má người đàn bà đă vào sinh ra tử khiến chúng tôi cũng cảm thấy bối rối. Có lẽ những giọt nước mắt đó đă nói thay chị tất cả.

Một lát sau chị nghẹn ngào: “Anh Thành là một con người chân thành, giản dị, rất nhiệt t́nh với đồng chí, đồng đội. ở trên cứ, đám con gái c̣n ít tuổi như tụi tui, những lúc rảnh rỗi thường hay suy nghĩ vơ vẩn, rất dễ xao ḷng. Anh Thành thoát ly trước, có nhiều kinh nghiệm, hiểu biết sâu sắc, chín chắn hơn nên anh thường chăm sóc, động viên, an ủi tụi tui như một người anh. Có lần thấy tui buồn, anh hỏi: Em có sợ chết không? Nếu sợ th́ hăy trèo lên cây thiệt cao để nh́n được khắp quê hương đất nước rồi chết. Mới nghe, tui không hiểu, sau này tui mới rơ ư anh là, nếu cứ ở dưới thấp th́ không thấy hết nỗi thống khổ của đồng bào, dân tộc, ở trên cao mới thấy, nếu dao động, đầu hàng th́ sẽ phải hổ thẹn với quê hương”. Chị Mai c̣n cho biết, anh Thành hát rất hay, nhất là bài cḥi, anh thường hát cho anh em nghe. Anh hẹn chị khi nào ḥa b́nh anh sẽ đưa chị về nhà anh chơi, anh c̣n đùa, quê anh nghèo lắm, chỉ mặc quần đùi v́ không có quần dài.

Theo lời chị Mai, trong công việc, anh Thành là một người rất có trách nhiệm. Có lần chị Mai chứng kiến anh Thành cơng một đồng đội bị thương nặng về, ghé lại chỗ chị, nhưng khi đặt người đó xuống th́ anh đă tắt thở từ bao giờ. Mũi công tác của anh Thành là mũi vững vàng nhất, không có đợt chuẩn bị trận đánh nào bị thất bại, luôn luôn bảo vệ được thương binh và lấy được xác của đồng đội hy sinh. Trong lần quay lại cơng đồng chí Huấn là đại đội trưởng đơn vị C91 bị thương, bơi qua sông Cái, anh Thành cũng bị thương vào chân, thành tật. Trong đợt tổng tiến công Mậu Thân, chị Mai nằm trong đội cảm tử 12 người. Anh gặp chị đề nghị cho anh đổi vị trí với chị nhưng chị không chịu. Lần đó, chị Mai có gặp chị Hồng, chị Hồng nói: “Mai sắp là chị dâu của tui rồi. Sau chiến dịch này anh Thành sẽ báo cáo với tổ chức đấy”. Nhưng ngay trong chiến dịch Mậu Thân 1968 chị Mai đă bị địch bắt, khi mối quan hệ giữa hai người mới chỉ bắt đầu chưa đầy 5 tháng.

“Em bị địch bắt” cái tin như sét đánh vào đầu anh, anh bàng hoàng như người vừa tỉnh mộng, nhưng trước đám đông anh cố làm khuây, gượng cười để giấu niềm xúc động, để cho mọi người không biết được quả tim này trong giờ phút tang thương, song làm sao được, càng giấu bao nhiêu, sóng ḷng càng dạt dào bấy nhiêu...”.

Chúng tôi chia tay với chị Mai và cảm thấy hài ḷng v́ không chỉ được biết về một người bạn gái của anh Thành, mà qua những câu chuyện xúc động của chị, bức chân dung về anh ngày càng rơ nét và đầy đủ hơn.

V́ sự nghiệp cách mạng sẵn sàng đối mặt với cái chết

Trong nhật kư, Trần Mộng Thành nhiều lần nói đến mối hiểm nguy phải đối mặt với cái chết. Đó là những lần xuống cơ sở đụng ḿn do địch gài:

“...29 tháng 9 - 1967. Đêm đầu tiên chạm phải một dây ngang bụng cồm cộm, tôi giật ḿnh vội lui lại, may quá đúng là dây cước gài ḿn. Vượt qua đoạn đầu đến đoạn thứ 2 ở một góc rào một dây động ở ngang chân. Rút kinh nghiệm tôi ngồi xuống rà đúng là quả thứ 2.

Suưt nữa là hai lần nếu ấn mạnh một ly th́ có lẽ phải bị với nó rồi. Thật là may...”.

Rồi gặp địch phục kích, và anh đă thoát chết trong gang tấc:

“...20 tháng Chạp 1967. Đêm bị địch phục kích...

...Tôi đă phát hiện tiếng nói nho nhỏ của chúng đang ở dưới công sự, tôi nhanh chóng lặn người vượt qua v́ biết ḿnh lọt vào giữa đội h́nh chúng phục kích. Đến thằng cuối cùng v́ gần quá chúng phát hiện nổ súng, tất cả hốt hoảng nổ như mưa bấc không kể hướng nào cả. Lúc ấy tôi lợi dụng bờ ruộng làm địa h́nh rút về núi an toàn, mặc sức chúng chửi nhau inh ỏi, rồi vội vàng chuồn đi nơi khác chui rúc...”.

Phải chăng đối với một cán bộ làm công tác vận động quần chúng, phải thường xuyên xuống cơ sở th́ việc đụng ḿn, gặp địch phục kích là điều không tránh khỏi và rất có thể phải hy sinh. Trần Mộng Thành ư thức rất rơ được điều đó, nhưng anh vẫn chấp nhận dấn thân v́ sự nghiệp cách mạng.

“...29 tháng 2 - 1969. Lần này nữa là đă năm lần ḿnh gặp địch phục - càng trải qua và vượt khỏi gian nguy bao nhiêu ḿnh càng hiểu sâu kẻ thù nham hiểm song lại hèn hạ, bạo ngược bấy nhiêu. Ḷng tự tin của ḿnh về sự khéo léo và kiên tŕ cảnh giác địch trong công tác xây dựng này lại thêm vững chắc hơn lên...”.

Theo lời anh Ngô Thanh Hải, người bạn chiến đấu của anh Thành th́ lúc đó địa bàn Phú B́nh là địa bàn ác liệt và nguy hiểm nhất v́ đơn vị bảo an của quân ngụy đóng ở đây vô cùng tàn ác và gian ngoan. Lúc đó Đội công tác Phú B́nh có 3 người là các anh Trần Ngọc Liệu (quê Quảng Nam) - đội trưởng, Trần Văn Cung (quê Hải Pḥng) và Trần Mộng Thành (quê Phú Yên). Tổ “Tam tam” này được anh em trong đơn vị gọi đùa là “Ba cây tốt đỏ” - có nghĩa là sẵn sàng chấp nhận hy sinh bất cứ lúc nào. Về trường hợp hy sinh của anh Thành, anh Hải cho biết tường tận như sau:

“Hôm đó là ngày 13 - 11 - 1969. Chúng tôi tiến hành chuyến công tác xuống cơ sở, trên đường trở về căn cứ, tổ của anh Trần Ngọc Liệu, Trần Văn Cung và Trần Mộng Thành ghé lại một cơ sở ở thôn Phú B́nh 1 xă Ḥa Tân (bây giờ là Cam Tân) huyện Cam Lâm. Không ngờ tổ của anh Liệu gặp địch phục kích, chúng bấm ḿn claymo, anh Thành hy sinh ngay tại chỗ, anh Cung bị thương nặng ḅ ra bờ ruộng. Khi trời sáng, bị bọn địch phát hiện, anh Cung đă chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Lúc xảy ra sự việc, tổ công tác của chúng tôi cũng đang hoạt động gần đó, nghe ḿn nổ, chúng tôi cứ nghĩ là trời gần sáng nên bọn địch huỷ ḿn, chứ không nghĩ là các anh gặp địch. Xác của hai anh đă được nhân dân chôn cất chung trong một nấm mồ, trên phần đất của gia đ́nh cơ sở chị Phạm Thị Huệ. Hai ngày sau khi anh Thành hy sinh, anh Liệu - đội trưởng Đội công tác báo tin và trao lại những kỷ vật của anh Thành cho chị Hồng. Kỷ vật gồm có chiếc ba lô, bộ quần áo, chiếc rađio và cuốn nhật kư”.

Sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, chị Hồng đă trực tiếp đi bốc mộ cho anh Thành. Khi đào lên đúng là có hài cốt của anh Thành và anh Cung. Hài cốt của hai anh đă được đưa về an táng tại nghĩa trang liệt sỹ xă Cam Tân, sau này đưa về nghĩa trang liệt sỹ thị xă Cam Ranh. Nghĩa trang liệt sỹ Cam Ranh nằm trên một quả đồi cao, lưng tựa vào vách núi, mặt hướng ra Biển Đông, đứng ở đây có thể nh́n bao quát toàn cảnh khu vực dân cư thị xă Cam Ranh phía dưới. Hai người bạn chiến đấu Trần Mộng Thành (Phú Yên) và Trần Văn Cung (Hải Pḥng) cùng chiến đấu bên nhau trên mảnh đất Khánh Ḥa và giờ đây cũng cùng bên nhau an nghỉ nơi nghĩa trang đẹp đẽ và tôn nghiêm này. Năm 1978, chị Hồng làm chế độ chính sách cho anh Thành và gửi các tặng thưởng cùng cuốn nhật kư của anh Thành về quê cho người anh Trần An cất giữ.

Cuốn nhật kư kết thúc dở dang bằng một bài thơ được viết vào ngày 10 - 9 - 1969. Người chiến sĩ cách mạng Trần Mộng Thành hy sinh khi vừa bước qua tuổi 24, khép lại cuộc đời của một người con Phú Yên, sớm chịu nhiều bất hạnh trong cuộc sống gia đ́nh, nhưng cũng sớm được giác ngộ tham gia cách mạng và đă hy sinh lúc tuổi đời c̣n rất trẻ, khi mà trong tâm hồn c̣n bao hoài băo, ước mơ v́ một quê hương đất nước ḥa b́nh, thống nhất và giàu đẹp.

 

 

ĐÀO MINH HIỆP - HUỲNH VĂN QUỐC

(Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật Phú Yên)

 

-------------------------------

 

MỤC LỤC

 

 LỜI NHÀ XUẤT BẢN                                                        

 LƯU BÚT NGÀY XANH                                                              

 PHỤ LỤC

      - Một số h́nh ảnh về liệt sỹ Trần Mộng Thành.               

Ảnh: Lê Thanh Hội-Huỳnh Văn Quốc

- Cụ Trần An và cuốn nhật kư của liệt sỹ Trần Mộng Thành

 Lê Thanh Hội

- Đi t́m chân dung liệt sỹ Trần Mộng Thành             

Đào Minh Hiệp-Huỳnh Văn Quốc

 

 

-----------------------------------

 

 

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA

Chịu trách nhiệm xuất bản:        

                              TS. NGUYỄN DUY HÙNG

Chịu trách nhiệm nội dung:       

                              TS. KHUẤT DUY KIM HẢI

Biên tập nội dung:                      

                              VŨ NGỌC PHƯƠNG

                              NGUYỄN HỒNG NGUYÊN

                              BBT HỘi Liên hiỆp VHNT Phú Yên

Biên tập kỹ, mỹ thuật:      LÊ VÂN

Tŕnh bày, b́a:      ĐÀO MINH HIỆP

Chế bản vi tính:    NGUYỄN THỊ THÙY

Sửa bản in:          NGUYỄN HỒNG NGUYÊN

                              BBT HỘI LIÊN HIỆP VHNT PHÚ YÊN

Đọc sách mẫu:    HỒNG NGUYÊN

MINH KƯ

 

In 500 cuốn, khổ 14x20cm tại CÔNG TY CP IN -THƯƠNG MẠI PHÚ YÊN.

Giấy đăng kư kế hoạch xuất bản số 165-2007/CXB/6-21/nxbctqg.

 Quyết định xuất bản số 1630-QĐ/NXBCTQGST ngày 29-10-2007

In xong và nộp lưu chiểu tháng 11/2007.

 

 

 

 


([*]) Đối chiếu nội dung của bài trước, bài sau và theo tŕnh tự thời gian phải là tháng 12.