Thông tin từ Cục Di sản (Bộ Văn
hóa-Thể thao-Du lịch) cho biết vào hồi 15 giờ 15 phút (giờ Việt Nam) ngày
7.12.2017, tại Phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di
sản văn hóa phi vật thể lần thứ 12 của UNESCO diễn ra tại Jeju, Hàn Quốc, di
sản Nghệ thuật Bài Cḥi Trung bộ Việt Nam đă chính thức được UNESCO ghi danh
tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Cũng theo hồ sơ của Cục
Di sản, Hội hô Bài
Cḥi là tṛ diễn xướng dân gian đầy sáng tạo của
cư dân ven biển miền Trung. Những năm gần đây, khắp nơi trên các vùng Quảng
Nam, B́nh Định, Phú Yên, cứ đến ngày lễ Tết, người dân lại nô nức đi chơi
Bài Cḥi. Loại h́nh này c̣n được khai thác để phục vụ du lịch. Bên cạnh
những giá trị về văn hóa, nghệ thuật, hát Bài Cḥi c̣n mang đậm tính nhân
văn, tính giáo dục về t́nh yêu quê hương, đất nước, yêu con người... thông
qua những câu hô hát (c̣n gọi là câu Thai).
Thông qua nội dung của những
câu hát, có thể t́m thấy trong đó sự ca ngợi t́nh thương yêu cha mẹ, t́nh
nghĩa thầy tṛ, t́nh nghĩa vợ chồng... Không chỉ mang đậm tính nhân văn, mà
nội dung các câu hát trong nghệ thuật bài cḥi c̣n mang đậm tính giáo dục về
đạo đức, về nhân cách, lối sống, hướng con người đến những giá trị, chuẩn
mực đạo đức cao đẹp hơn.
Trong khi đó, theo Ủy ban
Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, hồ sơ đề cử di sản
văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Bài Cḥi Trung bộ Việt Nam đáp ứng nhiều
tiêu chí để đăng kư vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện
của nhân loại.
Thứ nhất, Nghệ thuật Bài
Cḥi là một hoạt động văn hóa quan trọng trong cộng đồng làng xă, đáp
ứng nhu cầu giải trí và thưởng thức nghệ thuật của cộng đồng. Các câu
chuyện trong Bài Cḥi là những bài học đạo đức, thể hiện t́nh yêu quê
hương đất nước, sự gắn kết cộng đồng và những kinh nghiệm trong cuộc
sống của người dân. Việc thực hành di sản Nghệ thuật Bài Cḥi thúc đẩy
sự b́nh đẳng về giới tính cũng như sự tôn trọng lẫn nhau giữa các cộng
đồng.
Thứ hai, việc ghi
danh Nghệ thuật Bài Cḥi khuyến khích đối thoại giữa các cộng đồng, các
nhóm người và cá nhân; tạo cơ hội trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm giữa
những người
thực hành, qua đó làm phong phú kiến thức và
kỹ năng liên quan đến việc thực hành các h́nh thức nghệ thuật.
Thứ ba, hồ sơ đă mô tả chi
tiết, rơ ràng những nỗ lực trong quá khứ và hiện tại để bảo vệ di sản và
đảm bảo sự tồn tại của các cộng đồng, các nhóm người và các câu lạc bộ
với sự hỗ trợ của Chính phủ. Những nỗ lực này bao gồm việc tổ chức các
hội Bài Cḥi, tŕnh diễn và giảng dạy bải bản và kỹ năng ca hát, cũng
như kỹ thuật tŕnh diễn, phương pháp làm thẻ bài và các kỹ năng chơi Bài
Cḥi.
Thứ tư, cộng đồng tích cực
đóng góp ư tưởng cho việc sưu tầm và tư liệu hóa di sản, điền vào các
mẫu kiểm kê và tham gia vào tất cả các công đoạn chuẩn bị hồ sơ đề cử.
Các cá nhân và đại diện của các nhóm và câu lạc bộ Bài Cḥi đă kư Cam
kết tự nguyện, đồng thuận của họ đối với đề cử.
Thứ năm, di sản này
được Bộ Văn hóa-Thể thao-Du lịch đưa vào Danh sách di
sản văn hóa phi vật thể quốc gia trong giai
đoạn 2014 - 2016. Các tỉnh có di sản cũng kiểm kê di sản. Viện Âm nhạc
VN quản lư cơ sở dữ liệu về Nghệ thuật Bài Cḥi và cập nhật hàng năm.
Việc UNESCO ghi danh Nghệ
thuật Bài Cḥi Trung bộ Việt Nam tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật
thể đại diện của nhân loại khẳng định bản sắc văn hóa phong phú của dân
tộc Việt Nam, sự gắn kết cộng đồng, đề cao tôn trọng đa dạng văn hóa,
khuyến khích đối thoại giữa các cá nhân, các cộng đồng và các dân tộc
khác nhau v́ sự khoan dung, t́nh yêu và ḷng bác ái đúng theo tôn chỉ và
mục tiêu của Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của
UNESCO.
Ngữ Yên
